जेव्हा आपण म्युच्युअल फंडाच्या डेट योजनांमध्ये गुंतवणूक करतो तेव्हा आपली गुंतवणूक ही ठरावीक व्याजदर व कालावधीसाठी असलेल्या वेगवेगळ्या गुंतवणूक पर्यायांमध्ये केली जाते. जसे की बँक एफडी, कंपन्यांच्या एफडी, कंपन्यांचे बाँड, सरकारी मुदत ठेवी, सरकारी बाँड, ट्रेझरी बील, मनी मार्केट इत्यादी. या सर्व गुंतवणूक प्रकारांमध्ये दोन महत्त्वाच्या गोष्टी आहेत ते म्हणजे या सर्वामध्ये गुंतवणुकीपूर्वी त्याचा व्याजदर व गुंतवणूक कालावधी हे दोन्हीही सुनिश्चित असतात.

तथापि, आपल्या गुंतवणुकीसाठी योग्य डेट फंड कसा निवडावा?

आपल्या गुंतवणुकीसाठी योग्य डेट फंड कसा निवडावा? म्युच्युअल फंडाच्या विविध योजनांची विभागणी, ही ते गुंतवणूक करीत असलेल्या पर्यायांच्या कालावधीनुसार केलेली असते. जसे की ३ ते ६ महिने, ६ महिने ते १ वर्ष, १ ते ३ वर्ष वगैरे. त्यामुळे आपल्या गरजेनुसार आपण तो ठरावीक म्युच्युअल फंड गुंतवणुकीसाठी निवडू शकतो. समजा तुमच्याकडे असलेली काही रक्कम तुम्हाला फक्त १ वर्षांसाठीच  गुंतवायची आहे. परंतु प्रत्येक म्युचुअल फंडाकडे १ वर्षांच्या कालावधीसाठी योजना उपलब्ध असतात. अशा वेळी कोणती योजना योग्य हे कसे ठरवावे तर अशा वेळी त्यांची गुणवत्ता हे निवडीचे माध्यम ठरू शकते. तसेच तुमची जोखीम घेण्याची क्षमतासुद्धा या निवडीसाठी महत्त्वाची ठरते. ती कशी तर, वेगवेगळ्या म्युचुअल फंडांमध्ये जरी एका कालावधीच्या योजना असल्या तरीसुद्धा त्यांनी केलेली गुंतवणूक ही वेगवेगळ्या कंपन्यांच्या किवा बँकांच्या पेपर्समध्ये असणार व या वेगवेगळ्या पेपर्सचे क्रेडिट  रेटिंग हे वेगवेगळे असणार प्रत्येकाच्या गुणवत्तेप्रमाणे. जसे की कमी जोखीम असलेले पपेर्स हे कमी व्याजदर देतात अशा पेपर्सची पतधारणा चांगली असल्यामुळे अशा पेपर्सचे रेटिंग चांगले असू शकते. कारण त्यात जोखीम कमी आहे. म्हणजेच अशी गुंतवणूक सुरक्षित असू शकते.

जेथे जास्त जोखीम असलेले पेपर्स हे जास्त व्याजदर देतात अशा पेपर्स हे जास्त जोखमीची असल्यामुळे त्याची पतधारणा ही तितकीशी चांगली असेलच असे नाही. त्यामुळे त्यांचे रेटिंग हे खाली असू शकते. ‘क्रिसिल’सारख्या कंपन्या ही क्रेडिट रेटिंगस् देतात.

म्युच्युअल फंडामधील डेट फंडाचे वेगवेगळे प्रकार :

* लिक्विड फंड : यात अगदी १ दिवसासाठी गुंतवणूक केली जाऊ  शकते. या प्रकारच्या म्युचुअल फंड योजना अगदी बँकेतील बचत खात्यासारखे असतात. यात गुंतवणूक करणे हे काही मोठी रक्कम काही दिवसांसाठी बाजूला आहे अशांना तसेच लहान व्यवसायिकासाठी फायद्याचे ठरू शकते. या प्रकारच्या पोर्टफोलिओमध्ये मनी मार्केट पेपर्स व ट्रेझरी बिल यासारख्या पर्यायांत गुंतवणूक केलेली असते, ज्याची मुदत ही १ दिवस ते ३ महिने इतकी असू शकते. हा म्युच्युअल फंडामधील अतिशय सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय आहे.

* अल्ट्रा शॉर्ट टर्म फंड : १ ते ९ महिन्यांसाठी योग्य. पूर्वी या प्रकारच्या म्युच्युअल फंडाला लिक्विड प्लस म्हटले जात असे. कारण याचा गुंतवणूक कालावधी हा लिक्विड फंडांपेक्षा थोडा जास्त असतो व उपयोग लिक्विड फंडासारख्या गुंतवणुकीसाठी परंतु फक्त ज्याचा कालावधी थोडा अधिक असेल अशासाठी केला जातो.

* शॉर्ट टर्म आणि मीडियम टर्म फंड : यात ६ महिने ते ९ महिन्यांपर्यंत कालावधीसाठी गुंतवणूक केली जाऊ  शकते. याच्या पोर्टफोलिओमध्ये अधिक मुदतीचे पेपर्स असतात. व्याजदरातील चढ-उताराचा प्रभाव या गुंतवणूक पर्यायांत होऊ  शकतो. बाजारात जर व्याजदर वाढले तर हा फंड चांगला परतावा देऊन जातो. ज्यांची जोखीम क्षमता कमी आहे अशांसाठी हा पर्याय गुंतवणुकीसाठी योग्य आहे.

* लाँग टर्म फंड आणि इन्कम फंड : १ ते ३ र्वष मुदतीसाठी हा गुंतवणूक पर्याय योग्य आहे. या फंडाच्या पोर्टफोलिओमध्ये बँक एफडी, कंपन्यांच्या एफडी, कंपन्यांचे बाँड, सरकारी मुदत ठेवी असे पेपर्स असतात.

या प्रकारच्या गुंतवणूक पर्यायांमध्ये गुंतवणूक करताना विशेष खबरदारी घ्यावी. कारण यातील पेपर्स हे जास्त मुदतीचे असल्यामुळे त्या कालावधीचा विचार करूनच गुंतवणूक करावी. लवकर गुंतवणूक काढून घेतल्यास परतावा कमी मिळू शकतो किंवा तोटाही सहन करावा लागू शकतो.

*  गिल्ट फंड : ३ ते ५ र्वष किवा अधिक. या प्रकारच्या फंड पोर्टफोलिओमध्ये राज्य सरकार व केंद्र सरकारमार्फत जारी केले जाणारे कर्जरोखे (बाँड) यामध्ये गुंतवणूक असते. सरकारी पेपर्समध्ये गुंतवणूक असल्यामुळे ही गुंतवणूक सुरक्षित जरी असली तरी बाजारातील व्याजदराच्या चढ-उताराचा जास्त प्रभाव असल्यामुळे गुंतवणुकीच्या मुदतीचा विचार करूनच यात गुंतवणूक करावी.

किरण हाके

लेखक आर्थिक नियोजनातील ‘सीएफपी’ पात्रताधारक व सेबी नोंदणीकृत गुंतवणूक सल्लागार आहेत. त्यांचा संपर्क ई-मेल kiran@fingenie.in