मतदान केंद्राध्यक्ष मतदानासाठी खूप घाई करतात.. मागील अनुभव लक्षात घेता केंद्रावर ब्रेल लिपीत नमुना मतपत्रिका नसल्यास काय करायचे.. महापालिका निवडणुकीप्रमाणे दोन वेळा मतदान करावे लागणार आहे का.. अंध मतदारासोबत आलेल्या साहाय्यकास (डोळस व्यक्तीला) लवकर मतदान करू दिले जात नसल्याने आम्हालाही ताटकळत राहावे लागते.. अशा विविध शंका व प्रश्न उपस्थित करत अंध मतदारांनी निवडणूक यंत्रणेची परीक्षा घेतली. निमित्त होते, जिल्हा निवडणूक शाखा आणि आर्ट ऑफ लिव्हिंग यांच्यातर्फे शुक्रवारी आयोजित ब्रेल लिपीतील मतपत्रिकेच्या साहाय्याने इलेक्ट्रॉनिक यंत्रावर करावयाच्या मतदानाच्या प्रात्यक्षिकाचे. यंदा नाशिक जिल्ह्यातील अंध मतदार बांधवांसाठी निवडणूक यंत्रणेने खास व्यवस्था केली आहे. ब्रेल लिपीतील मतपत्रिका पाहून त्यावरील क्रमांकानुसार यंत्रावरील कळ दाबण्यासाठी त्यांना कोणाची मदत घ्यावी लागणार नाही. म्हणजे यंदापासून त्यांना खऱ्या अर्थाने गुप्त पद्धतीने मतदान करता येईल.जिल्हाधिकारी कार्यालयातील नियोजन भवन येथे झालेल्या या कार्यशाळेस जनजागृती निरीक्षक शुभा गुप्ता, उपजिल्हाधिकारी नीलेश जाधव, नॅबचे मुक्तेश्वर मुनशेट्टीवार आणि आर्ट ऑफ लिव्हिंगचे पदाधिकारी व कार्यकर्ते उपस्थित होते. या वेळी जाधव यांनी अंध बांधवांच्या मतदानासाठी केल्या गेलेल्या व्यवस्थेची माहिती दिली. त्यानंतर ब्रेल लिपीतील नमुना मतपत्रिका अंध मतदारांच्या हाती देऊन मतदानाचे प्रात्यक्षिक करण्यात आले. या वेळी अंध बांधवांनी मतदानावेळी येणाऱ्या निरनिराळ्या अडचणी मांडल्या. त्यावर अधिकाऱ्यांनी उत्तरे देऊन शंकानिरसन करण्याचा प्रयत्न केला. अंध व्यक्ती मतदानासाठी आल्यावर अधिकारी खूप घाई करतात. मागील निवडणुकीत तर अधिकाऱ्याने तुमचे मतदान यंत्रावर आम्ही करून देऊ का, अशी विचारणा केली होती. अंध मतदारांना ही प्रक्रिया समजावून घेण्यास काहीसा वेळ लागतो. त्यामुळे मतदान केंद्राध्यक्षांना अशी घाई केली जाऊ नये, अशी सूचना करण्याची मागणी करण्यात आली. मागील निवडणुकीत ब्रेल लिपीतील नमुना मतपत्रिका केंद्रावर राहील असे सांगितले गेले. परंतु, प्रत्यक्षात अनेक केंद्रांवर त्या उपलब्ध नव्हत्या. यंदा केंद्रावर ब्रेल लिपीतील नमुना मतपत्रिका नसल्यास काय करायचे असा प्रश्नही एका अंध मतदाराने उपस्थित केला. त्यावर वाघ यांनी यंदा जिल्ह्यातील सर्वच्या सर्व म्हणजे एकूण ४१९५ मतदान केंद्रांवर ब्रेल लिपीतील नमुना मतपत्रिका उपलब्ध राहणार असल्याचे नमूद केले. त्यामुळे यंदा अंध मतदारांना मतदान करताना कोणत्याही अडचणीचा सामना करावा लागणार नाही, असा दावा त्यांनी केला.ब्रेल लिपी न येणाऱ्या अंध व्यक्तीला डोळस साहाय्यकाच्या मदतीने मतदान करणे भाग पडणार आहे. परंतु, अशी अंध व्यक्ती मतदानाला आल्यावर साहाय्यकाला लगेच मतदान करू दिले जात नाही. परिणामी, साहाय्यकाचे मतदान होईपर्यंत अंध व्यक्तींना ताटकळत राहावे लागत असल्याची व्यथा एका महिलेने मांडली. यंदा अंध व्यक्तीचे मतदान झाल्यावर त्यांच्या साहाय्यकाला रांगेत उभे न राहता लवकर मतदान करू देण्याची सूचना केली जाईल, असे आश्वासन देण्यात आले. काही केंद्रांवर मतदान प्रक्रियेस उशिराने सुरुवात केली जाते, निवडणूक आयोगाने अंध मतदारांसाठी या स्वरूपाची व्यवस्था करण्याची दिलेली सूचना दहा वर्षांनंतर प्रत्यक्षात येत आहे आदी बाबी अंध बांधवांनी मांडल्या.देशासह राज्यात ज्या ज्या ठिकाणी मतदान प्रक्रिया आतापर्यंत पार पडली, त्या सर्व ठिकाणी मतदानाची टक्केवारी लक्षणीय वाढली आहे. वेगवेगळ्या उपक्रमांद्वारे निवडणूक आयोग मतदानाची टक्केवारी वाढविण्यासाठी प्रयत्नशील आहे. नाशिक व दिंडोरी लोकसभा मतदारसंघातही मतदारांनी उत्स्फूर्तपणे मतदान करावे यासाठी निवडणूक आयोगाने शुक्रवारी विशेष उपक्रम राबविले. अंध मतदारांसाठी ब्रेल लिपीतील नमुना मतपत्रिका व इलेक्ट्रॉनिक यंत्रावर केलेली खास व्यवस्था आणि मतदार जनजागृतीसाठी प्रदर्शन हे त्याचे उदाहरण. मतदानाचा टक्का वाढविण्यासाठी चाललेल्या या प्रयत्नांना नागरिकांची साथ मिळणे आवश्यक आहे.जिल्ह्य़ात सुमारे २३ हजार अंध मतदार२००१च्या जनगणनेनुसार नाशिक जिल्ह्यात अंध व अपंगांची एकूण संख्या ७० हजारच्या आसपास आहे. त्यात २३ हजार अंध बांधव असून कर्णबधिर ४३९४, मूकबधिर ४७९५, अस्थिव्यंग २८५१२ व मानसिक अपंग ९००० व्यक्ती आहेत.अशी आहे व्यवस्था* प्रत्येक मतदान केंद्रावर ब्रेल लिपीतील मतपत्रिकेचा नमुना उपलब्ध राहील.* यावरून प्रत्येक उमेदवार व त्याच्या अनुक्रमांकाचे वाचन अंध बांधवांना करता येईल.* इलेक्ट्रॉनिक यंत्रावर उजव्या बाजूला बटणाशेजारी हे अनुक्रमांक असतील.* नमुना मतपत्रिकेवरील अनुक्रमांक लक्षात घेऊन अंध मतदारांना यंत्रावरील त्या क्रमांकाची कळ दाबता येईल.अंध मतदारांचे मतदान प्रथमच गुप्त राहणारआजपर्यंत अंध मतदारांना मतदान करताना डोळस साहाय्यकाची गरज भासत असे. साहाय्यक ही व्यक्ती कोणही असली तरी तिने मतपत्रिकेवरील माहिती दिल्यानंतर अंध व्यक्तीला संबंधिताला कोणाला मतदान करायचे हे सांगणे क्रमप्राप्त ठरत होते. या वेळी साहाय्यकाने यंत्रावरील कोणती कळ दाबली याबद्दल अंध मतदार अनभिज्ञ असे. तसेच या प्रक्रियेत कोणत्या उमेदवाराला मतदान करायचे हे अंध मतदाराला साहाय्यकाला सांगावे लागते. यामुळे अंध मतदाराचे मतदान गुप्त पद्धतीने होत नसे. या पाश्र्वभूमीवर, यंदा ब्रेल लिपीतील उपलब्ध झालेल्या नमुना मतपत्रिका तसेच इलेक्ट्रॉनिक यंत्रावर पत्रिकेवरील उमेदवारांच्या क्रमानुसार केलेली व्यवस्था यामुळे अंध मतदारांना मतदान करताना आता साहाय्यकाची गरज भासणार नाही. या व्यवस्थेमुळे त्यांचे मतदान पूर्णपणे गुप्त राहणार आहे.