कवी, चित्रपटकार गुलजार यांची अनेक रूपं आपल्याला ज्ञात आहेत. चित्रकला वा साहित्यातील व्यक्तिचित्रांसारखाच ‘व्यक्तिकाव्य’ हा प्रकारही त्यांच्या लेखणीनं प्रसवला आहे. मात्र, त्यात काव्यविषय ठरलेल्या व्यक्तींचं गुणगान नसून त्यांच्यासोबतच्या अंतस्थ आठवणींचं, मैत्रभावाचं प्रतिबिंब पडलेलं दिसून येतं. हिंदी चित्रसृष्टीतील अशा काही अंतरंगी सुहृदांबद्दलच्या त्यांच्या कविता..या कवितांचा अनुवाद केलाय कवी किशोर मेढे यांनी! त्यांनी आजवर गुलजार, जावेद अख्तर, इमरोज, निर्मला पुतूल, ल्हासा सिरींग यांसारख्या इतरभाषिक कवितांचे सिद्धहस्त अनुवाद केले आहेत.मर्सिया बासूदवाखान्यात घेऊन गेलेलो आम्ही त्यालादुखायचं खूप त्याच्यापोटामध्ये.. कधी कधीजेव्हा जास्तच दुखायचं तेव्हाआपलं अख्खं शरीर तोनागासारखं पोटाशी लपेटून घ्यायचाश्वास कोंडायचारक्तदाब वाढायचा!दवाखान्यातडॉक्टरांनी ‘एप्रन’ घालूनआणि पोट चिरूनसगळ्या जखमा स्वच्छ करतदुखणंच मुळापासून उखडूनदिलं पुन्हा ‘पॅक’ करूनगुंडाळलेलं कलेवर दवाखान्यातून आणताचचितेवर ठेवलं नि टाकलं जाळून!पोर्ट्रेट ऑफ बिमल राय..संध्येच्या धुक्यात वाहत जाणारा नदीचा नि:शब्द चेहराशुभ्र धुक्यात तेवणारे डोळ्यांचे दीपअखंड जळत राहणारा सिगारेटचा धूरदूरवरून आलेला झोपेतला घोरण्याचा आवाजअनोळखी स्वप्नांच्या उडत्या सावलीखालीमेणासारखी वितळणारी चेहऱ्याची नक्षीपडणाऱ्या नवनवीन स्वप्नांची धून ऐकून बदलून जातेअसं वाटतं- ना झोपणार, ना जागणार, ना बोलणार कधीसंध्येच्या धुक्यात वाहत जाणारा नदीचा नि:शब्द चेहरा!नसीरुद्दीन शाहसाठी-एक अदाकार आहे मीमी अदाकार आहे ना?जगावी लागतात कैक आयुष्यं एकाच जीवनात मला!माझ्या भूमिका रोजच बदलत असतात सेटवरमाझी वेशभूषा बदलतेकथानकानुसार चेहराही बदलतोमाझ्या सवयी बदलतातआणि मग पोशाखानुसार भूमिकाच शिरतात माझ्यातजखमी भूमिकांचे काही कण राहून जातात तळाशीतर एखादी ठसठसणारी भूमिका सळसळत राहते धमन्यांतूनतेव्हा जखमांचे व्रण दीर्घकाळ राहतात हृदयावरखऱ्याखुऱ्या आयुष्यावर बेतलेल्या या भूमिकाकाल्पनिक नाहीयेतकी मन:पटलावर त्यांचं बिंबविखुरलं जाईल पंख्याच्या हवेनंलेखकाने लिहिलेल्या संवादांची शाईसाचत जाते मनातमी दिसतो जगतानारजत पडद्यासाठी लिहिलेली लेखनशैलीमी अदाकार आहे परंतुफक्त अदाकारच नाहीत्या- त्या काळाचं प्रतिबिंबसुद्धा आहे!!सलिल चौधरीथरथरणारी तलावाच्या पाण्याची पातळीसुताच्या धाग्यांनी बांधलेल्या पुराचा आक्रोशहलक्याशा तडाख्यानं एकदम आवाज करून उठतातधारदार चाकूनं कापलेल्या चेहऱ्यावरच्या खुणाव्याकूळ चेहऱ्यावर उडणारी डोळ्यांची अक्षरंएका शोधात आहे, असं वाटतं- कुठल्याही क्षणीफडफडणाऱ्या पानांना घाबरून कदाचित हे उडून जातीलस्वत:च्याच भीतीनं निसटून तर नाही ना जाणारस्वत:तच गुरफटलेली ही भरारी!मीनाजीडोळे बंद करून झोपलीआणि गेली एकदाची!त्यानंतर श्वासही नाही घेतला तिने!!एका प्रदीर्घ संकटांनी भरलेल्यागुंतागुंतीच्या आयुष्यानंतरकिती सहज आणि सोपं मरण होतं ते!!पंचमआठवतो तुला, भरपावसाचा तो दिवस, पंचमपहाडाच्या कुशीत वसलेल्या दरीतधुक्यातून अलगद डोकावल्यासारख्यापुढे पुढे जाणाऱ्या त्या रेल्वे-पटऱ्याधुक्यात असे दिसत होतो आपणजणू दोन रोपं खेटून बसलीयेतबराच वेळ आपण तिथं बसून होतोयेणाऱ्या त्या व्यक्तीविषयी बोलतज्याला आदल्या रात्रीच यायचं होतं, पणत्याची येण्याची वेळ पुढं पुढं सरकत होतीउशिरापर्यंत पटऱ्यांवर बसूनआपण ट्रेनची वाट पाहत राहिलोना ट्रेन आली, ना तशी वेळहीतू मात्र दोन पावलं चालूनधुक्यावर पाय ठेवत सहज निघून गेलासया धुक्यात मी एकटाच आहे, पंचम!!अमजद खानतो दोस्त काल हे जग सोडून गेलातो आता नाहीये आपल्यातअस्ताला जाणाऱ्या सूर्यफुलाच्यासोनेरी झाडाखालीजिथे तो रोज भेटायचातिथेच त्याला दफन केलंयअर्धवट काळोख्या कबरीमध्येमी जेव्हा झोपवत होतो त्यालातेव्हा चोरटय़ा नजरेनंतो पाहत राहिला मला!तळहाताने डोळ्यांच्या पापण्यामी हळूच बंद केल्याका दोन्ही जगातले किस्सेया धरेवरच चुकते केलेजेव्हा तिथून परतलो तरतोही मागे-मागेच आलातो दोस्त- जो नाही राहिलातो काल हे जग सोडून गेलाअतुल कुलकर्णीअतुल, एक मिशी पाठवू तुला?मिशीविना तू ‘बन-फूल’चं पात्र वाटतोस!जेव्हा तुझी मिशी फुरफुरायची तेव्हा कळायचं, कीतू किती खूश आहेस!मिशांचे दोन झुपकेच मला सांगून टाकायचे- तू कसा आहेस?तुझे हालहवाल काय?ओठांच्या कडेवर ती कधी झुकायची तेव्हा वाटायचं- उदासी आहेकुणीतरी विरह देऊन गेलंय..मिशीचं अस्ताव्यस्त वाढणंच कधी सांगून जायचं- विरह किती मोठा आहे ते!परंतु आता हे..अचानक काय केलंस तू?ती तुला सोडून गेलीये, का तू आत्महत्या केलीयेस?!
