७४ व्या स्थापना दिनानिमित्त, भारतीय सैन्याने प्रथमच आपला नवीन लढाऊ गणवेश सार्वजनिकपणे सर्वांसमोर सादर केला. लष्कर दिनानिमित्त पॅराशूट रेजिमेंटचे कमांडो दिल्ली कॅंटमधील परेड ग्राउंडवर या नवीन गणवेशात दिसले. त्याचा व्हिडिओही समोर आला आहे ज्यामध्ये भारतीय लष्कराच्या पॅराशूट रेजिमेंटचे कमांडो मार्च करताना दिसत आहेत. जाणून घेऊया नवीन गणवेशाबद्दल. १९४९ पासून, जनरल केएम करिअप्पा, जे नंतर फील्ड मार्शल बनले, त्यांनी जनरल एफ आर रॉय बुचर यांच्याकडून भारतीय सैन्याचे पहिले भारतीय कमांडर-इन-चीफ म्हणून कार्यभार स्वीकारला त्या दिवसासापासून १५ जानेवारी हा दरवर्षी लष्कर दिन म्हणून साजरा केला जातो. शनिवारी झालेल्या परेडदरम्यान, भारतीय सैन्यासाठी नवीन लढाऊ गणवेशाचे अनावरण करण्यात आले. भारतीय लष्करातील सुमारे १२ लाख जवानांना टप्प्याटप्प्याने नवीन गणवेश उपलब्ध करून दिला जाईल. लष्कराचा गणवेश महत्त्वाचा का आहे? कोणत्याही लष्करी दलासाठी गणवेश हे सर्वात विशिष्ट ओळखण्याचे वैशिष्ट्य आहे. गणवेश केवळ नागरीकांना लष्करी कर्मचार्‍यांपासून वेगळे करत नाही. तर वेगवेगळ्या सैन्याच्या जवानांमध्ये, यामुळे एकता, अनुरूपता आणि शिस्त देखील निर्माण होते. लष्कर दिनानिमित्त अभिजात पॅराशूट रेजिमेंटच्या सैनिकांसोबत नवीन गणवेशाचे अनावरण करण्यात आले. लष्कराच्या जुन्या गणवेशापेक्षा नवीन गणवेश कसा वेगळा आहे? २००८ पासून वापरात असलेल्या जुन्या गणवेशाच्या तुलनेत नवीन गणवेशातील मुख्य बदल हे कॅमफ्लाज पॅटर्न, डिझाइन आणि नवीन सामग्रीच्या वापराबाबत आहेत. नवीन युनिक कॅमफ्लाज पॅटर्नमध्ये ऑलिव्ह ग्रीन आणि मातीच्या छटांचा समावेश आहे. वाळवंटापासून ते उच्च प्रदेश, जंगले आणि मैदानी प्रदेशांपर्यंत ज्यामध्ये सैनिक काम करतात त्या परिस्थितीची विस्तृत श्रेणी लक्षात घेऊन त्याची रचना केली गेली आहे. नवीन गणवेशात वापरलेला कपडा वेगळा कसा आहे? गणवेशातील हा दुसरा महत्त्वाचा बदल आहे. नवीन गणवेशातील कपडा हलका, मजबूत, अधिक श्वास घेण्यायोग्य आणि सैनिकांना तैनात केलेल्या विविध भूप्रदेशांसाठी अधिक योग्य आहे. यामध्ये कापूस-ते-पॉलिस्टर गुणोत्तर ७०:३० आहे. ते लवकर सुकते, दमट आणि उष्ण परिस्थितीत घालण्यास अधिक आरामदायक आहे. लष्कराच्या म्हणण्यानुसार, हा एर्गोनॉमिकली डिझाइन केलेला, ऑपरेशनली प्रभावी, नवीन पिढीचा लढाऊ गणवेश आहे. यातील कपड १५ टक्के हलका आहे आणि सध्याच्या गणवेशापेक्षा २३ टक्के जास्त फाटण्यापासून प्रतिकार करते. गणवेशाच्या शैलीचे काय? जुन्या गणवेशापेक्षा नवीन गणवेशाच्या खाली कॉम्बॅट टी-शर्ट आणि त्यावर शर्ट आहे. तसेच, जुन्या गणवेशासारखा शर्ट इन केला जाणार नाही. जॅकेट, ज्याला शर्ट म्हणतात, त्यात टोकदार वरचे खिसे, मागच्या बाजूला चाकूचे ठेवण्यासाठी, डाव्या बाहीवर एक खिसा, डाव्या हाताला पेन होल्डर आणि सुधारित-गुणवत्तेची बटणे आहेत. पॅन्ट कंबरेला लवचिक आणि बटणांसह अ‍ॅडजस्ट करता येईल. टोपीवर लष्कराचा लोगो पूर्वीपेक्षा चांगल्या दर्जाचा असेल. प्रथमच, लष्करातील महिला अधिकारी आणि जवानांच्या विशिष्ट गरजा लक्षात घेऊन गणवेशाची सुधारित आवृत्ती विकसित करण्यात आली आहे. गणवेशाची रचना कोणी केली आणि लष्करासाठी त्याची निवड कोणी केली? लष्कर प्रमुख जनरल नरवणे यांनी अंतिम रूप दिलेले असले तरी, जनरल नरवणे यांनी जानेवारी २०२० मध्ये पदभार स्वीकारण्यापूर्वी डिझाइन प्रक्रिया सुरू करण्यात आली होती. एकदा काही डिझाइन्स ठरवल्यानंतर, निवड हा शेवटी लष्कराच्या कमांडर्सचा सामूहिक निर्णय होता. नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ फॅशन टेक्नॉलॉजी (एनआयएफटी) मधील १२ लोकांच्या समूहाने हा गणवेश तयार केला आहे. ज्यामध्ये सात प्राध्यापक, तीन विद्यार्थी आणि दोन माजी विद्यार्थी यांचा समावेश होता. हा गणवेश लष्कराशी सल्लामसलत प्रक्रियेद्वारे तयार करण्यात आला होता. एनआयएफटी द्वारे विशेषत: लष्करासाठी तयार केलेल्या पाच पर्यायांमधून कपड्याची निवड करण्यात आली होती आणि अंतिम नमुना विशेषत: डिझाइन केलेल्या १७ पर्यायांपैकी एक होता. देशभरातील बाजारपेठांमध्ये गणवेश उपलब्ध होईल का? सर्व लष्करे वेळोवेळी त्यांचे गणवेश अद्ययावत करत असताना, हा बदल घडवून आणणारा एक घटक म्हणजे लष्कराच्या सध्याच्या लढाऊ पॅटर्नच्या कापडाची देशभरात सहज उपलब्धता. सैनिक कापड मिळवू शकतात आणि फक्त गणवेश शिवू शकतात. यादृच्छिक प्रसारावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी, नवीन गणवेश डझनभर प्री-स्टिच केलेल्या आकारांमध्ये येतील. गणवेश त्यांचे वेगळेपण टिकवून ठेवण्यासाठी बारकोड आणि क्यूआर कोड केलेले असतील आणि ते केवळ आयुध किंवा लष्करी कॅन्टीनमध्ये उपलब्ध असतील. लष्कर खासगी आणि सार्वजनिक कंपन्यांसाठी गणवेश तयार करण्यासाठी निविदा जारी करेल आणि टप्प्याटप्प्याने कर्मचाऱ्यांना गणवेश दिले जातील. लष्कराचे सगळे गणवेश बदलतात का? नाही. हे लक्षात घेतले पाहिजे की फक्त लढाऊ गणवेश बदलला आहे. लष्कराकडे ऑलिव्ह हिरव्या रंगासह अनेक गणवेश आहेत.
