३३०० कोटी रूपयांच्या विमानाचे ट्रम्प यांचे स्वप्न पूर्ण होणार का?

अलीकडेच कतारच्या एका राजघराण्याने अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांना बोईंग ७४७-८ जंबो जेट भेट दिले. त्याची किंमत ३३०० कोटी रुपयांपेक्षा जास्त आहे. या विमानाचा वापर तात्पुरत्या एअर फोर्स वन म्हणून करण्याची योजना आहे. असं असताना हे विमान राष्ट्रपतींच्या वापरासाठी योग्य आणि सुरक्षित बनवण्यात अनेक आव्हाने येऊ शकतात. प्रश्न असा आहे की, हे विमान अणुहल्ल्याचा सामना करू शकते का? त्याबद्दल जाणून घेऊया.

अमेरिकन तज्ज्ञांच्या मते, एअर फोर्स वनच्या मानकांनुसार हे विमान तयार करण्यासाठी १.५ अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त खर्च येऊ शकतो. याशिवाय त्याचे काम पूर्ण होण्यास अनेक वर्षे लागू शकतात. तसंच या विमानात सुरक्षा आणि संप्रेषण तंत्रज्ञान विकसित करावे लागेल. अणुस्फोट टाळण्यासाठी पुरेशी मजबूत कमांड सिस्टमसारखे सुरक्षा प्रोटोकॉल या विमानात लागू करावे लागतील. असं असलं तरी अपग्रेडिंगमध्ये मात्र जोखीम असतात. हे सर्व करण्यासाठी लागणारा वेळ ट्रम्प यांचा कार्यकाळ संपण्यापूर्वी विमान उडवण्याच्या आशा धुळीस मिळवू शकतो.

एअर फोर्स वन विमानाची काही प्रमुख वैशिष्ट्ये

• सुरक्षितता: या विमानामध्ये प्रगत सुरक्षा प्रणाली आणि संरक्षण प्रणाली बसवलेल्या आहेत, ज्यामुळे ते हल्ला किंवा धोक्याच्या परिस्थितीतही सुरक्षित राहू शकते. 
• आरामदायक: विमानामध्ये आरामदायी आसन व्यवस्था आणि इतर सोयी उपलब्ध आहेत. अध्यक्ष आणि त्यांच्यासोबतचे लोक आरामात प्रवास करू शकतात
• संपर्क: यामध्ये प्रगत संवाद प्रणाली आहे. ते जगभरातील कोणत्याही ठिकाणांशी संपर्क साधू शकते. 
• व्यावसायिक विमान: हे विमान बोईंग 747-200B चे एक खास प्रकार आहे, जे सामान्य बोईंग 747 पेक्षा अधिक सुरक्षित आणि आरामदायी आहे. 
• या विमानाची रेंज 8,000 मैल पेक्षा जास्त आहे. 
• ते जगाला प्रदक्षिणा घालण्यास सक्षम आहे. 
• विमानातील इलेक्ट्रॉनिक्स इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक पल्सपासून संरक्षित आहेत. 
• विमानामध्ये 24 प्रवासी बसू शकतात किंवा 12 स्लीपर बर्थ बनवू शकतात

ट्रम्प यांची इच्छा काय?

हे विमान अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षांसाठी योग्य बनवण्यासाठी सध्या काम सुरू आहे. मात्र, तज्ज्ञांनी असा इशारा दिला आहे की, कतार विमानाची त्याच मानकांनुसार पुनर्निर्मिती केल्यानेदेखील तोच धोका निर्माण होतो. ट्रम्प यांना हे विमान लवकरात लवकर सुरू करायचे आहे, पण सध्या ते सुरक्षा मानकांची पूर्तता करत नाही. कतारच्या विमानाला विश्वासार्ह एअर फोर्स वनमध्ये रूपांतरित करण्याचे काम सोपे नाही. तुम्हाला ते संपूर्ण प्रकरण पूर्णपणे मोडून काढावे लागेल आणि जवळजवळ शून्यापासून सुरुवात करावी लागेल, असे माजी हवाई दल सचिव डेबोरा ली जेम्स यांनी असोसिएटेड प्रेस या वृत्तसंस्थेला सांगितले.

विमानात काय बदल होतील

या विमानाला क्षेपणास्त्रांपासून संरक्षण करण्यासाठी संरक्षण प्रणालीची आवश्यकता असेल. याशिवाय इलेक्ट्रोमॅग्नेटिक पल्स (EMP) पासून विमानाचे संरक्षण करण्यासाठी शिल्डिंगची आवश्यकताही असेल. असेही म्हटले आहे की, विमानाला पूर्णपणे सुरक्षित आणि विश्वासार्ह असलेल्या संप्रेषण प्रणालीचीदेखील आवश्यकता असेल. याशिवाय अणुस्फोटांपासून विमानाचे संरक्षण करण्यासाठी एक मजबूत कमांड सिस्टमची आवश्यकता असेल आणि या कामाला बराच वेळ लागू शकतो.

एअर फोर्स वन हे राष्ट्रपतींना घेऊन जाणाऱ्या कोणत्याही विमानाचे कॉल साइन आहे. हे विमान पहिले प्रोपेलर-चालित सी-५४ स्कायमास्टर होते, जे १९४५ मध्ये फ्रँकलिन डी. रुझवेल्ट यांना याल्टा परिषदेत घेऊन जात होते. त्यात बुलेटप्रूफ विंडो असलेले कॉन्फरन्स रूमदेखील होते. बोईंगने तीन दशकांहून अधिक काळ राष्ट्रपतींना घेऊन जाणाऱ्या आवृत्त्या बदलण्यासाठी दोन ७४७ विमाने खाली करण्यात आणि पुन्हा बांधण्यात वर्षानुवर्षे घालवली आहेत. या प्रकल्पाचा खर्च ५.३ अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त असण्याची शक्यता आहे आणि ट्रम्प पद सोडण्यापूर्वी ते शक्य नाही.

माहिती स्वातंत्र्य कायद्याद्वारे सार्वजनिक केलेल्या २०२१ च्या अहवालात बांधकामाधीन असलेल्या बदली ७४७ विमानांसाठी अवर्गीकृत आवश्यकतांची रूपरेषा दिलेली आहे.
सरकारने दहा वर्षांपेक्षा अधिक काळापूर्वी निर्णय घेतला होता की, नवीन विमानांमध्ये चार इंजिन असणे आवश्यक आहे, जेणेकरून एक किंवा दोन निकामी झाल्यास ते हवेत राहू शकेल, असे त्या वेळी हवाई दलाच्या सचिव असलेल्या डेबोरा ली जेम्स यांनी सांगितले. ७४७ विमाने आता तयार केली जात नाहीत, त्यामुळे त्यासाठीचे सुटे भाग मिळणे कठीण होऊ शकते.
एअर फोर्स वनमध्ये सर्वोच्च पातळीचे वर्गीकृत संप्रेषण, जॅमिंगविरोधी क्षमता आणि परदेशी देखरेखीपासून बाह्य संरक्षण असणे आवश्यक आहे, जेणेकरून राष्ट्रपती राष्ट्रीय आणीबाणीच्या वेळी लष्करी दलांना आणि अण्वस्त्रांना सुरक्षितपणे कमांड्स देऊ शकतील. ही एक अत्यंत संवेदनशील आणि गुंतागुंतीची प्रणाली आहे आणि यामध्ये व्हिडीओ, व्हॉइस आणि डेटा ट्रान्समिशनचाही समावेश आहे