* बॅचलर ऑफ योग टीचर :मानव भारती युनिव्हर्सिटीने बॅचलर ऑफ योग टीचर आणि बॅचलर ऑफ नॅचरोपथी अँड योग हे दोन अभ्यासक्रम सुरू केले आहेत. अर्हता- बारावी अभ्यासक्रमांचा उल्लेख करावा लागेल. या अभ्यासक्रमांचा कालावधी- प्रत्येकी ३ वर्षे. पत्ता- मानव भारती युनिव्हसिर्टी, लाड्डो, सुलतानपूर, सोलान, हिमाचल प्रदेश. १७३२२९, दूरध्वनी- ०१७९२-२६८२७९ manavbhartiuniversity@
gmail.com वेबसाईट http://www.manavbhartiuniversity.edu.in याच संस्थेने प्रत्येकी एक वर्ष कालावधीचे डिप्लोमा इन योग टीचर आणि डिप्लोमा इन नॅचरोपॅथी अँड योग हे अभ्यासक्रमसुद्धा सुरू केले आहेत.

* पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन योग वुईथ अल्टरनेट थेरपी : हा अभ्यासक्रम केंद्र सरकारच्या युवक कल्याण आणि खेळ मंत्रालयाच्या अंतर्गत कार्यरत इन्स्टिटय़ूट ऑफ फिजिकल एज्युकेशन या संस्थेने सुरू केला आहे. संस्थेला अभिमत विद्यापीठाचा दर्जा मिळाला आहे. अभ्यासक्रमाचा कालावधी एक वर्ष. अर्ज व माहितीपत्रक www.lnipe.net या वेबसाइटवर ठेवण्यात आला आहे. पत्ता- रजिस्ट्रार, लक्ष्मीबाई इन्स्टिटय़ूट ऑफ फिजिकल एज्युकेशन, शक्ती नगर, रेस कोर्स रोड, ग्वाल्हेर- ४७४००२ दूरध्वनी- ०७५१-४०००९०६, ४०००९१७, फॅक्स- २३४०५५३, egistrarlnpne@gmail.com 

* डिप्लोमा इन योगा अँड मेडिटेशन : डॉक्टर हरिसिंघ गौर विश्वविद्यालय सागरच्या इन्स्टिटय़ूट ऑफ डिस्टन्स एज्युकेशनतर्फे पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन योग अँड मेडिटेशन हा अभ्यासक्रम सुरू केला आहे. या अभ्यासकमासाठी आवश्यक अर्हता- कोणत्याही शाखेतील पदवी. पत्ता- डायरेक्टर हरिसिंघ गौर विश्वविद्यालय सागर ४७०००३, दूरध्वनी-०७५८२२६५०५५ वेबसाईट- http://www.sagaruniversity.nic.in

* डिप्लोमा इन योग एज्युकेशन : इंदोरस्थित देवी अहिल्या विश्वविद्यालय या संस्थेमार्फत डिप्लोमा इन योग एज्युकेशन हा अभ्यासक्रम चालविला जातो. या अभ्यासक्रमाचा कालावधी एक वर्षांचा आहे. 45 टक्के गुणांसह उत्तीर्ण कोणत्याही विद्याशाखेतील पदवीधराला या अभ्यासक्रमाला प्रवेश मिळू शकतो. अर्ज www.dauniv.ac.in या वेबसाइटवर ठेवण्यात आला आहे. पत्ता: रजिस्ट्रार, डीएव्हीव्ही, आरएनटी मार्ग, इंदोर ४५२००१, दूरध्वनी- ०७३१२५२७५३२, फॅक्स- २५२९१५४०, मेल- registrar.davv@dauniv.ac.in

* पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन योग थेरपी : जीवाजी युनिव्हर्सिटीतील योग अभ्यासक्रम – पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन योग थेरपी, सर्टिफकेट इन योग. पत्ता- जीवाजी युनिव्हर्सिटी ग्वाल्हेर. दूरध्वनी- ०७५१२४४२७१२, फॅक्स-२३४१७६८, वेबसाईट : www.jiwaji.edu एम.ए.किंवा एम.एस्सी इन ह्युमन कॉन्शियसनेस अॅण्ड योगिक सायन्स- भोपाळस्थित बरकत्तुला विद्यापीठाने या विषयाशी निगडित पुढील अभ्यासक्रम सुरू केले आहेत-
* पीएचडी इन योगिक सायन्स
* एम.फिल इन योगिक सायन्स (कालावधी- १ वर्ष. अर्हता: एम.ए.किंवा एम.एस्सी. इन ह्युमन कॉन्शियसनेस अँड योगिक सायन्स)
* पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन स्ट्रेस मॅनेजमेंट (अर्हता : कोणत्याही विषयातील दुसऱ्या श्रेणीतील पदवी/या अभ्यासक्रमाचा कालावधी एक वर्ष)
* सर्टििफकेट इन योगिक सायन्स (अर्हता : बारावी / या अभ्यासक्रमाचा कालावधी तीन महिने)
* डिप्लोमा इन योगिक सायन्स (अर्हता : कोणत्याही विषयातील पदवी / या अभ्यासक्रमाचा कालावधी एक वर्ष)
* एम.ए. किंवा एम.एस्सी. इन ह्युमन कॉन्शियसनेस अँड योगिक सायन्स (कालावधी- २ वर्ष/ अर्हता :कोणत्याही विषयातील पदवी)
अर्ज व माहितीपत्रक www.bubhpal.nic.in या वेबसाईटवरून डाऊनलोड करता येईल.
पत्ता : बरकत्तुला युनिव्हर्सिटी भोपाळ. दूरध्वनी : ०७५५२४९१७०३ किंवा २४९१७०६, फॅक्स- २४९१७०३ किंवा २४९१७०७.

* डिप्लोमा इन योग : डिप्लोमा इन योग हा अभ्यासक्रम हरिद्वारस्थित गुरुकुल कांग्री विश्वविद्यालयातर्फे सुरू करण्यात आला आहे. कालावधी : एक वर्ष. हा अभ्यासक्रम कोणत्याही विषयात बारावी उत्तीर्ण विद्यार्थ्यांला करता येतो.
पत्ता : डीन, फॅकल्टी ऑफ डिस्टन्स एज्युकेशन, गुरुकुल कांग्री विश्वविद्यालय, हरिद्वार २४९४०४ (उत्तराखंड), दूरध्वनी०१३३४- २४९०१३, मेल- rgistrargkv@yahoo.co.in वेबसाइट- http://www.gkvharidwar.org

* योगशिक्षक पदविका अभ्यासक्रम : यशंवतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ, अर्हता- कोणत्याही विषयातील पदवी. यशंवतराव चव्हाण मुक्त विद्यापीठ, ज्ञानगंगोत्री, गंगापूर धरणाजवळ, नाशिक- ४२२२२२ दूरध्वनी०२५३- २२३१४७८, २२३०१०६, २२३०११८ फॅक्स- २२३१ ४७८. मेल- registrar@ycmou.digitaluniversity.ac, वेबसाईट- ycmou.digitaluniversity.ac 

* मॅनोनमानिएन सुंदारानार युनिव्हर्सटिी : या संस्थेने डिप्लोमा इन योग टीचर ट्रेिनग आणि डिप्लोमा इन योग अँड नॅचरोपथी हे दोन अभ्यासक्रम सुरू केले आहेत.
कालावधी- एक वर्ष/ अर्हता-कोणत्याही विषयातील पदवी. या अभ्यासक्रमाला श्री साई इन्स्टिटय़ूट ऑफ टीचर्स अँड इंडस्ट्रिअल ट्रेिनग या संस्थेचे सहकार्य लाभले आहे. पत्ता- मॅनोनमानिएन सुंदारानार युनिव्हर्सिटी, तिरुनेलवेली, तामीळनाडू आणि श्री साई इन्स्टिटय़ूट ऑफ टीचर्स अँड इंडस्ट्रियल ट्रेिनग, लेहरागागा- १४८०३१, संगरुर जिल्हा, पंजाब, दूरध्वनी- ०१६७-६२७२ ४९६, मेल-info@msussi.org वेबसाईट- http://www.msussi.org

(उत्तरार्ध)