निसर्गातील घडामोडींबद्दल ज्ञान मिळवणे किंवा त्यावर नियंत्रण ठेवणे हे दोन भिन्न घटक आहेत. त्यापैकी पहिल्यास विज्ञान, तर दुसऱ्यास तंत्रज्ञान म्हणतात. मानवाने आपल्या जन्मापासूनच स्वत:च्या गरजा भागवण्यासाठी काही विशेष तंत्रे विकसित केली. या तंत्रांनाच आपण तंत्रज्ञान म्हणत असतो. तंत्रज्ञान म्हणजे निसर्गावर मात करण्याचा व त्यासाठी उपयोगात आणलेल्या तंत्राचा वापर करण्याचा मार्ग होय.व्याख्या १) थॉर्न क्राईड- औद्योगिक कलेचे विज्ञान म्हणजे तंत्रज्ञान. २) एडवर्ड बोनो- ज्ञानाच्या उपयोजनातून काहीतरी उपयुक्त निर्माण करण्याची प्रक्रिया म्हणजे तंत्रज्ञान होय.शास्त्रज्ञांची ओळख१) अ‍ॅरिस्टॉटल (इ.स.पू. ३८४-३२२)- निगमन तंत्रशास्त्राचे जनक - जीवशास्त्राचे जनक - प्राणिशास्त्राचे जनक - ‘प्राणिसृष्टीचा इतिहास’ या ग्रंथाचे लेखन केले. - ‘उंचावरून पडणाऱ्या वस्तूचा वेग हा त्या वस्तूच्या वजनावर अवलंबून असतो,’ असा सिद्धांत मांडला.२) युक्लीड (इ.स.पू. ३३०-२७५)- भूमिती शास्त्रावर ‘एलिमेंट्स ऑफ जिओमेट्री’ हा ग्रंथ लिहून त्यातील मूलभूत संकल्पना स्पष्ट केल्या.३) आर्किमिडिज (इ.स.पू. २८७-२१२)- सापेक्ष घनतेचा सिद्धांत मांडला. जेव्हा एखादी वस्तू द्रवात पूर्णत: किंवा अंशत: बुडते तेव्हा काही द्रव विस्थापित होतो. त्यामुळे वस्तूच्या वजनात घट होते. वस्तूच्या वजनात झालेली घट विस्थापित द्रवाच्या वजनाइतकी असते. - तरणाचा नियम- तरंगणारी वस्तू तिच्या हवेतील वजनाइतका द्रव विस्थापित करते. - तरतफेचे नियम मांडले.४) क्लॉडियस टॉलेमी (इ.स. ९०-१६८)- अल्माजेस्ट हा ग्रंथ लिहिला. - भूकेंद्री सिद्धांत मांडला. ग्रह स्वत:च्या परिवलनीय कक्षेत फिरतात.५) कोपर्निकस निकोलस (१४७३-१५४३)- सूर्यकेंद्री सिद्धांत- पृथ्वी व इतर ग्रह सूर्याभोवती फिरतात.- पृथ्वी स्वत:भोवती फिरते व तिच्या परिवलनाचा कालावधी २४ तास आहे.- विश्वाचा केंद्रबिंदू पृथ्वी नसून सूर्य आहे.- खगोलशास्त्राचा जनक६) गॅलिली गॅलिलिओ (१५६४-१६४२)- प्रायोगिक भौतिकशास्त्राचा जनक- दुर्बिणीचा शोध लावला. - जडत्वाची संकल्पना सर्वप्रथम मांडली. उंचावरून पडणाऱ्या वस्तूचा वेग हा वातावरणातील दाबावर अवलंबून असतो. - शुक्राच्या कला व गुरूच्या उपग्रहाचा शोध लावला.७) आयझ्ॉक न्यूटन (१६४२-१७२७)- सैद्धांतिक भौतिकशास्त्राचा जनक- गुरुत्वाकर्षणाचा नियम शोधून काढला.- प्रकाशाचा कण सिद्धांत मांडला.- त्याच्या मते पांढरा प्रकाश हा सात रंगांचे मिश्रण आहे. - प्रकाशाच्या वक्रीभवनाचा सिद्धांत मांडला.- वस्तूचे गतिविषयक नियम मांडले.८) चार्ल्स डार्विन (१८०९-१८८२)- मानवाच्या उत्क्रांतीसंबंधी सिद्धांत मांडला. - डार्विनच्या उत्क्रांतीवादातील तीन महत्त्वाचे टप्पे- जीवनकलह, निसर्गाची निवड, परिवर्तनाचे तत्त्व९) सिग्मंड फ्रॉईड (१८५६-१९३९)- मानसशास्त्रातील मनोविश्लेषण शास्त्रांचा जनक. - लैंगिक भावनांचा मानवी वर्तन व विकृतीशी जवळचा संबंध. - सत्यसृष्टीतील अतृप्त आकांक्षा स्वप्नसृष्टीत तृप्त होतात.१०) अल्बर्ट आईन्स्टाईन (१८७९-१९५५)सापेक्षता सिद्धांत मांडला. अंतर, काळ व गती या सापेक्ष संकल्पना आहेत. -वस्तुमान व ऊर्जा यातील संबंध. ए= ेू2महत्त्वाचे मुद्दे*‘देवी’ या रोगावर परिणामकारक लस कोणी शोधून काढली? -एडवर्ड जेन्नर*सर्वसामान्य प्रौढ व्यक्तीच्या हृदयाचे दर मिनिटाला किती ठोके पडतात?- ७२*मानवी शरीराचे सर्वसामान्य तापमान किती असते? -३७ अंश सेल्सिअस*कोणत्या रक्तगटाचे रक्त हे सर्वाना लागू पडते?- ‘ओ’*‘पेनिसिलिन’चा शोध कोणी लावला?- सर अलेक्झांडर प्लेिमग*सर्वसामान्य निरोगी व्यक्तीला रोज किती कॅलरीजची जरुरी असते?- २५००*पोलिओ प्रतिबंधक लस कोणी शोधून काढली?- सॉल्क जोनास एडवर्ड*‘होमिओपॅथी’चा शोध कोणी लावला? -सॅम्युअल हॅनेमन*जगातील पहिली टेस्ट टय़ूब केव्हा व कोठे जन्मास आली? -१९७८, इंग्लंड.*हृदयरोपण शस्त्रक्रिया भारतात प्रथम कोणी केली? -डॉ. पी. के. सेन*‘इन्शुलिन’ या औषधाचा शोध कोणी लावला?- एफ. बॅटिंग*कुत्रा चावल्यामुळे कोणता रोग होतो?- रेबीज*सूर्यकिरणांमुळे कोणते जीवनसत्त्व मिळते? -जीवनसत्त्व ‘ड’*मानवी शरीरातील हाडांची संख्या किती असते? -२०६*मानवी शरीरातील स्नायूंची संख्या किती असते?- सुमारे ६३०*रक्तगटाचा शोध कोणी लावला?- कार्ल लँडस्टीनर*मानवी शरीरातील छातीच्या बरगडय़ांची संख्या किती असते?- २४*मानवी शरीरातील पाठीच्या मणक्यांची संख्या किती असते? -३३*वनस्पतींनाही भावना, संवेदना असतात या शोधामुळे प्रसिद्धी पावलेले भारतीय शास्त्रज्ञ कोण? -जगदीशचंद्र बोस*सर्वात हलका वायू कोणता?- हेलियम
