आतापर्यंत आपण गच्चीवरच्या बागेसाठी वेगवेगळी खते कशी तयार करायची ते पाहिले. आता गच्चीवरच्या बागेसाठी कुंडय़ा किंवा वाफा कसा भरायचा ते पाहू. कुंडय़ा किंवा वाफा हा कधीही पूर्ण मातीने भरू नये. कालांतराने मातीतील सत्त्व संपून झाडे फळे, फुले देत नाहीत. माती निर्जीव होते. त्यासाठी कुंडी, वाफा भरताना तळाकडून अधिकचे पाणी वाहून जाण्यासाठी खाली एक छिद्र किंवा वाफ्यातून पाणी वाहून जाण्याची व्यवस्था असावी. यात सुरुवातीला नारळाच्या सुक्या शेंडय़ा, उसाचे वाळलेले चिपाड, त्यावर वाळलेल्या काडय़ांचा एक सेंटीमीटपर्यंत थर द्यावा. त्या थरावर कोणत्याही झाडांचा सुकलेला पालापाचोळा, त्यावर वाळलेल्या खरकटय़ा अन्नाचा किंवा वाळलेल्या हिरव्या कचऱ्याचा थर द्यावा. त्यावर माती असे सर्व साधारणत १५-१५ टक्के थर द्यावेत. ते पायाने अथवा हाताने चेपून घेतल्यास उत्तम. वरील मातीचा थर हा ३-४ इंचांचा असला तरी पुरेसा होतो. वरील थरामध्ये भाताचे तूस, शेणखत किंवा घरच्या व्हर्मी कंपोस्टिंग खताचा १-१ इंचाचा थर दिल्यास उत्तम. अशा प्रकारे कुंडी किंवा वाफा भरल्यावर ४ ते ५ दिवस गरजेपुरते मोजकेच पाणी द्यावे. ते वाहून जाणार नाही याची काळजी घ्यावी. यामुळे कुंडीत, वाफ्यात वाफसा तयार होतो. असा वाफा तयार केल्यावर ३ ते ५ दिवसांनी बियाणे पेरता येते वा रोपाची लागवड करता येते. त्यासाठी मातीच्या थराची उंची वाढवावी. कालांतराने हे थर खाली बसत जातात. त्यात वरखत, लेंडीखत, माती, वाळलेले शेणखत, घरचे कंपोस्टिंग खत, सुका पालापाचोळा व शेंडय़ांचे आच्छादन देत जावे म्हणजे कुंडी, वाफा भरत जातो. संदीप चव्हाण - sandeepkchavan79@gmail.com
