खेकडा ज्याप्रमाणे आतून पोखरतो, त्याचप्रमाणे कर्करोगही रुग्णाची हळूहळू रोगप्रतिकारशक्ती कमी करून संपवतो. तेव्हापासून या रोगाला 'कार्किनोस' असे म्हटले जाते. त्यावेळी या आजारामुळे एकही रुग्ण जिवंत राहीला नाही. आता कर्करोग झालेल्या रुग्णाचे आयुष्य वाढवणे वैद्यक क्षेत्राच्या काही प्रमाणात आवाक्यात आले आहे असे आपण म्हणू शकतो. कर्करोगाने अनेक लक्षणे उद्भवू शकतात, काही सूक्ष्म तर काही समजण्याइतकी असतात. प्रत्येकाला या सूक्ष्म लक्षणांविषयी जागरुक केले तर आपण ऑन्कोलॉजिस्टकडून यावर उपचार सुरु करू शकतो आणि त्यावर वेळीच प्रतिबंध करता येऊ शकतो. वैद्यकीय ऑन्कोलॉजिस्ट डॉ. बोमन ढाबर यांनी सांगितलेली या आजाराची लक्षणे जाणून घ्यायला हवीत. तर सावध व्हायला हवे १. आपल्या मूत्राशयाच्या सवयींमधे बदल होतो. बद्धकोष्ठासह अंतर कमी, सैल होणे, रक्त इ. २. बऱ्या न होणाऱ्या जखमा ३. असामान्य रक्तस्त्राव किंवा स्त्राव ४. स्तन किंवा इतरत्र गुठळी किंवा गाठ तयार होणे ५. अपचन किंवा गिळताना त्रास होणे ६. चामखीळ किंवा तीळ यांमध्ये बदल होणे ७. न थांबणारा खोकला स्त्रियांसाठी त्यांच्या स्तनांमध्ये झालेल्या बदलांची जाणीव असणे आवश्यक आहे. तपासणीद्वारे स्वत:च्या स्तनांमधील गुठळी किंवा त्वचेतील बदल लक्षात येऊ शकते जेणेकरुन पुढील मूल्यांकनासाठी त्याचा उपयोग होतो. ५५ वर्षांपेक्षा अधिक वयाच्या स्त्रियांना एक ते दोन वर्षांत स्तनांची मॅमोग्राफी करणे आवश्यक आहे. स्तन कर्करोगाच्या कौटुंबिक पार्श्वभूमी असणाऱ्या स्त्रियांना ५५ वर्षांपूर्वी स्क्रिनिंगची आवश्यकता आहे. २१ वर्षाच्या वयोगटातील सर्व स्त्रियांना गर्भाशयाच्या ग्रीवाच्या कर्करोगाची चाचणी घ्यावी लागते. २१ ते २९ या वयोगटातील महिला दर ३ वर्षांनी पॅप चाचणी घेतात. अपवादात्मक पॅप परीक्षणाचा परिणाम झाल्यानंतर त्या आवश्यक नसल्यास ते एचपीव्ही साठी तपासले जाऊ नये. ३० ते ६५ वयोगटातील महिला दर पाच वर्षांनी एक पॅप चाचणी आणि एक एचपीव्ही चाचणी करणे आवश्यक आहे. हा चांगला दृष्टीकोन आहे, परंतु दर ३ वर्षांनी केवळ एक पॅप चाचणीसुद्धा योग्य आहे. ज्या स्त्रियांना गर्भाशयाच्या आणि गर्भाशयात हिस्टेरेक्टोमी काढले आहे आणि त्यांना ग्रीव्हिक कर्करोग किंवा पूर्व कॅन्सरची कोणतीही पार्श्वभूमी नाही अशाना स्क्रीनिंग टाळता येतात. कोणतेही व्यसन आणि उच्च चरबीयुक्त आहारचे सेवन न करणारी किंवा आरोग्यपूर्ण जीवनशैली असणारी व्यक्ती कर्करोगाला प्रतिबंध करण्यावर उत्तम प्रभाव टाकते.
