अल्कोहोलचे सेवन ही अनेक भारतीय कुटुंबियांमधील एक मोठी समस्या आहे. अल्कोहोल घेणे वाईट असते हे ते घेणाऱ्य़ांनाही माहित असते. परंतु व्यसन एकदा लागले की ते सोडणे अवघड असते. अल्कोहोलमुळे देशात बळी गेलेल्यांची, विविध आजारांना बळी पडल्याची संख्या मोठी आहे. अल्कोहोलच्या सेवनामुळे हृदयाच्या समस्या, सतत वेदना, यकृताची समस्या किंवा मानसिक विकार यांसारख्या आजारांना सामोरे जावे लागते. वैद्यकीय उपचार चालू असताना मद्यपान करत राहणे हेदेखील हानिकारक ठरू शकते. तसेच इतर कोणते वैद्यकीय उपचार सुरु असतील तर औषधे अल्कोहोलच्या संपर्कात येऊन धोका निर्माण होऊ शकतो. अल्कोहोलमध्ये मोठ्या प्रमाणात कॅलरीज असतात. त्याचाही आरोग्यावर विपरीत परिणाम होऊ शकतो. प्रसिद्ध गॅस्ट्रो सर्जन डॉ. प्रवीण अग्रवाल यांनी याबाबत दिलेली महत्त्वपूर्ण माहिती. अल्कोहोलमुळे यकृतावर हे परिणाम होऊ शकतात दीर्घकाळापर्यंत अल्कोहोल जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने यकृताशी संबंधित आजार हे होतात. यकृताशी निगडित समस्या वेळीच लक्षात आल्यास त्यावर प्रतिबंध करता येतो. अल्कोहोल- संबंधित यकृत रोगाचे तीन मुख्य प्रकार आहेत. १. चरबीयुक्त यकृतः याला स्टेटोसिस देखील म्हणतात, अल्कोहोल-संबंधित यकृत रोगाचा सर्वात पहिला टप्पा आणि अल्कोहोल-संबंधित लिव्हर डिसऑर्डरचा सर्वात सामान्य भाग आहे. हे यकृत पेशींच्या आत चरबीच्या जास्त वाढीद्वारे दर्शविले जाते, ज्यामुळे यकृताला कार्य करणे कठिण जाते. अशा अवस्थेत यकृतामध्ये कोणतीही लक्षणे दिसत नाहीत. मात्र यकृताचा आकार वाढला जाऊ शकतो आणि आपल्याला उजव्या बाजूला पोटामध्ये त्रास होऊ शकतो. चरबीयुक्त यकृत जास्त मद्यपान करणाऱ्या जवळ-जवळ सर्व लोकांमध्ये आढळते. जर आपण मद्यपान करणे थांबवले तर ही परिस्थिती बदलू शकते. २. हिपॅटायटीस: यकृत पेशींचा नाश झाल्यास यकृताला सूज येते. ३५ टक्के मद्यपी हिपॅटायटीस विकसित करतात, जे सौम्य किंवा गंभीर प्रमाणात असू शकते. लक्षणांमध्ये ताप, कावीळ, मळमळ, उलट्या, ओटीपोटात दुखणे असे त्रास होऊ शकतात. अल्कोहोल हिपॅटायटीस अनेक वर्षे टिकू शकते आणि ते वाढत गेल्यास यकृताचे जास्त प्रमाणात नुकसान होऊ शकते. असे झाल्यानंतर नंतर दारू पिणे बंद केले तरी तोपर्यंत वेळ निघून गेलेली असते. हा आजार तीव्र स्वरूपात होऊ शकतो आणि अचानक बंद केल्यानंतर गंभीर समस्या उद्भवू शकते. अल्कोहोल संबंधित हा सर्वात गंभीर प्रकारचा यकृताचा आजार आहे. ३. सिरोसिस: नॉन-लिव्हिंग स्कार टिश्यूसह सामान्य लिव्हर टिशूच्या जागी ते संदर्भित करते. १० ते २० टक्के जास्त मद्यपान करणाऱ्या व्यक्तींनी सामान्यत: १० किंवा त्यापेक्षा जास्त वर्ष सेवन केल्यानंतर सिरोसिस विकसित होतो. जेव्हा यकृतांना हानी पोहोचते तेंव्हा लिव्हर टिशू तयार होऊ शकतात. फिब्रोसिस हा यकृत स्कायरिंगचा पहिला टप्पा आहे. जेव्हा स्केअरिंग टिशू बनते आणि संपूर्ण यकृतावर त्याचा परिणाम होतो, तेव्हा त्याला सिरोसिस असे म्हणतात. लिव्हर निरोगी ठेवण्यासाठी काही टिप्स १) वजन योग्य प्रमाणात कायम ठेवा. २) संतुलित आहार घ्या. ३) नियमितपणे व्यायाम करा. ४) अल्कोहोल, धूम्रपान आणि अवैध ड्रग्ससारखे विषारी पदार्थ टाळा. ५) दूषित सुया टाळा. ६) सुरक्षित सेक्स करा. असुरक्षित सेक्स किंवा एकाधिक भागीदारांसह लैंगिक संबंध हिपेटायटीस बी आणि हिपेटायटीस सीचा धोका वाढवते. ७) लस मिळवा: हिपेटायटीस ए आणि हिपेटायटीस बी साठी लसी आहेत. दुर्दैवाने हिपेटायटीस सी विषाणूविरूद्ध कोणतीही लस नाही. जर कोणी हिपेटायटीस बी किंवा सी साठी सकारात्मक असेल तर, त्यांनी वैद्यकीय देखरेखीखाली नियमितपणे अँटीवायरल औषधे घ्यावीत, रक्त तपासणी आणि यकृताचे अल्ट्रासाऊंड नियमित केले पाहिजे.
