|| सौंदर्यभान : डॉ. शुभांगी महाजन जर आपल्याला सोरायसिस किंवा इसब यांसारख्या त्वचेच्या समस्या भेडसावत असतील आणि त्यावर सामान्य उपचारांना प्रतिसाद मिळत नसेल, तर काळजी करू नका. यासाठी पर्यायी उपचार पद्धती म्हणजेच फोटोथेरपीद्वारे (लाइट थेरपी) प्रभावीपणे उपचार केला जाऊ शकतो. फोटोथेरपी (लाइट थेरपी) म्हणजे काय? फोटोथेरपी उपचार पद्धतीमध्ये सूर्यप्रकाशातील किरणांचा वापर त्वचाविकारांसाठी केला जातो. एक विशिष्ट दिवा वापरून तुमची त्वचा अल्ट्राव्हायोलेट लाइटच्या लहरींमध्ये उघड केली जाते. यामुळे जीवशास्त्रीय प्रक्रियेस चालना मिळते आणि त्वचेवरील सूज कमी होते आणि त्वचेच्या पेशी खूप लवकर वाढू शकत नाहीत. अशा प्रकारच्या उपचार पद्धतीचा वारंवार उपयोग केल्याने त्वचारोग लवकर बरा होण्यास मदत होते. फोटोथेरपीचे प्रकार ’ संकीर्ण यूव्हीबी प्रकाश (नॅनो बॅण्ड यूव्हीबी) ’ सोरालेन यूव्हीए (पी यूव्हीए)- यात यूव्हीए किरण शोषून घेण्यास मदत करण्यासाठी सोरालेन नावाचा पदार्थ वापरला जातो. ’ एक्झाइमर लेझर- हे लेझर एक अतिनील प्रकाश सोडते, जो त्वचेच्या विशिष्ट भागात निर्देशित केला जाऊ शकतो. फोटोथेरपी उपकरणे ’ हॅण्ड हेल्ड लॅम्प- जे आपल्या त्वचेच्या एक किंवा काही भागात प्रकाश घेतात. ’ हॅण्ड फुट युनिट- जे आपल्या हाताला किंवा पायाला लहान चेम्बरने प्रकाश देतात. ’ बूथ किंवा मोठी पॅनेल्स- जी आपल्या संपूर्ण शरीरावर प्रकाश देतात. ’ लाईट कोम्बस- अल्ट्राव्हायोलेट किरण आपल्या स्कॅल्पवर पाठवून टाळूच्या सोरायसिसवर उपचार करतात. ’ एक्झाइमर लेझर जे आपल्या त्वचेच्या छोट्या छोट्या भागात यूव्हीबी लाइटची उच्च तीव्रता बीम पाठवतात. फोटोथेरपीचा उपयोग खालील त्वचा विकारांकरिता करता येतो. ’ एक्झेमा (इसब) ’ सोरायसिस ’ व्हिटिलिगो (कोड) ’ इतर त्वचेचे विकार ज्यामुळे त्वचेला खाज सुटते. ’ त्वचेचा टी-सेल लिम्फोमा- त्वचेच्या कर्करोगाचा एक दुर्मीळ प्रकार फोटोथेरपी उपचाराची तयारी त्वचेच्या ज्या भागात उपचार करायचा आहे त्याला उघडे करावे. ज्या क्षेत्रावर उपचारांची आवश्यकता नाही, त्यांना झाकून जास्तीत जास्त संरक्षित केले पाहिजे. अतिनील प्रकाशापासून आपले डोळे सुरक्षित करण्यासाठी विशिष्ट चष्मा किंवा गॉगल वापरा. पुरुषांनी जननेंद्रियांसाठी आच्छादन वापरणे आवश्यक आहे. स्त्रियांनी स्तनाग्रे आणि इतर क्षेत्रांसाठी सनस्क्रीन वापरावे. आपण सध्या घेत असलेल्या कोणत्याही औषधांबद्दल आपल्या डॉक्टरांना अवश्य माहिती द्या. फोटोथेरपी सत्र लांबी पहिला उपचार सहसा खूपच लहान म्हणजे अगदी काही सेकंदांपुरता मर्यादित असतो. आपली फोटोथेरपीची सत्रे वेगवेगळी असू शकतात. हे आपल्या त्वचेच्या प्रकारावर आणि आपल्या डॉक्टरांनी निवडलेल्या प्रकाशाच्या तीव्रतेवर अवलंबून असते. उपचार क्वचितच काही मिनिटांपेक्षा जास्त काळ असतात. साधारणपणे, दर आठवड्याला दोन ते तीन उपचारांची आवश्यकता असते. सुरुवातीला उपचाराची मात्रा अगदी कमी असते. तुमची त्वचा उपचारास कसा प्रतिसाद देते त्यानुसार उपचाराची मात्रा वाढवता येते. उपचारादरम्यान काय काळजी घ्यावी? फोटोथेरपी घेताना आपल्याला सौम्य सनबर्नप्रमाणेच आपल्या त्वचेवर एक उबदारपणा आणि जळजळ जाणवते. जर आपल्याला उपचारादरम्यान किंवा उपचारानंतर अस्वस्थता वाटत असेल तर आपल्या डॉक्टरांच्या सल्ल्याने औषधोपचार करा. फोटोथेरपी उपचार घेत असताना नैसर्गिक सूर्यप्रकाश टाळणे महत्त्वाचे आहे. उघड्या त्वचेवर कपडे आणि सनस्क्रीन वापरावे. पीयूव्हीए उपचारानंतर त्वचेची संवेदनशीलता वाढते, त्यामुळे सूर्यप्रकाशापासून बचाव करणे महत्त्वाचे आहे. हे आपल्याला पूर्व उपचारानंतर मोतीबिंदू टाळण्यास मदत करेल. अंगाला खाज आल्यास अ‍ॅण्टिहिस्टामाइन्स आणि इतर औषधे डॉक्टरांच्या सल्ल्याने घ्या. फोटोथेरपीच्या दीर्घकालीन उपचारानंतर त्वचेच्या कर्करोगाचा धोका वाढू शकतो. त्यासाठी आपल्या डॉक्टरांकडून त्वचेची नियमित तपासणी करा आणि त्यांच्या सूचनांचे पालन करा. फोटोथेरपीचे दुष्परिणाम ताप आणि थंडी वाजून येणे यासह संक्रमणाची चिन्हे त्वचेवर जखमा होणे किंवा लालसरपणा येणे त्वचेची तीव्र जळजळ, वेदना किंवा फोड येणे त्वचेला खाज सुटणे डोकेदुखी, मळमळ, थकवा मोतीबिंदू त्वचा अकाली वृद्ध होणे (सुरकुत्या आणि कोरडेपणा) वय स्पॉट्स किंवा फ्रेकल्स दिसून येणे.
