Blood sugar control : आजकाल ब्लड शुगर अचानक वाढणे वा कमी होणे ही एक सामान्य समस्या बनली आहे आणि बरेच लोक नैसर्गिकरीत्या मधुमेह नियंत्रित करण्याचे मार्ग शोधत आहेत. अनेकदा त्यासाठी ठराविक आहारच घेण्याची शिफारस डॉक्टर करतात. मात्र, आपल्यापैकी बहुतेक जण अशा कडक आहार आणि दिनचर्येचे पालन करू शकत नाहीत. एकीकडे तुमचे रिपोर्ट्स नॉर्मल असल्याने तुम्हाला कदाचित वाटेल की तुमची रक्तातील साखर नियंत्रणात आहे, पण तुमचे शरीर कदाचित वेगळीच गोष्ट सांगत असेल. गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजिस्ट डॉ. पाल चेतावणी देतात की, चाचणीचे निकाल “सामान्य” दिसत असले तरीही रक्तातील साखरेच्या असंतुलनाची सुरुवातीची चिन्हे तुमच्या ऊर्जेवर, लक्ष केंद्रित करण्यावर आणि त्वचेवर हळूवारपणे दिसून येतात. त्याकडे दुर्लक्ष केल्याने तुम्हाला ते कळण्यापूर्वीच इन्सुलिन प्रतिरोध किंवा मधुमेहाच्या जवळ नेले जाऊ शकते.
डॉ. पाल यांच्या मते, या पाच धोक्यांकडे लक्ष ठेवावे.
सतत थकवा
जर तुम्ही चांगली झोप घेत असाल पण तरीही थकल्यासारखे वाटत असेल तर ते फक्त ताण किंवा वय वाढल्यामुळे नाही तर आणखी धोके असू शकतात. रक्तातील साखरेच्या पातळीत चढ-उतार शांतपणे तुमची ऊर्जा कमी करतात आणि तुमच्या पेशी इन्सुलिनला प्रतिरोधक बनवतात, ज्यामुळे तुम्ही संपूर्ण रात्रीच्या विश्रांतीनंतरही थकून जाता.
जेवणानंतर गोड पदार्थांची इच्छा होणे
दुपारच्या जेवणानंतर किंवा रात्रीच्या जेवणानंतर लगेच मिठाई खाण्याची इच्छा होत असेल तर जेवणानंतर साखरेच्या वाढीचे नियमन करण्यासाठी शरीर संघर्ष करत असल्याचे तुमचे शरीर संकेत देत आहे.
लक्ष केंद्रित करण्याची कमतरता
जर तुम्हाला मानसिकदृष्ट्या कंटाळवाणे किंवा विसरभोळे वाटत असेल, तर अस्थिर साखरेची पातळी तुमच्या मेंदूच्या ग्लुकोज पुरवठ्यात अडथळा आणू शकते. ही भावना खराब चयापचय आरोग्याच्या कमी ज्ञात सुरुवातीच्या लक्षणांपैकी एक आहे.
रात्री लघवी होणे किंवा अस्वस्थ झोप
वारंवार लघवी होणे, जास्त तहान लागणे किंवा रात्री अनेक वेळा जागे होणे याचा अर्थ असा असू शकतो की तुमचे शरीर अतिरिक्त ग्लुकोज बाहेर काढण्याचा प्रयत्न करत आहे. कालांतराने याचा झोपेची गुणवत्ता आणि पुनर्प्राप्तीवर परिणाम होऊ शकतो.
जखमा हळूहळू बरे होणे किंवा त्वचेच्या समस्या
बरे होण्यास जास्त वेळ लागणाऱ्या जखमा, मानेभोवती किंवा काखेत काळे ठिपके किंवा वारंवार येणारे बुरशीजन्य संसर्ग हे इन्सुलिन प्रतिरोधक शक्ती वाढण्याचे स्पष्ट संकेत आहेत.
पायांमध्ये वेदना किंवा जळजळ
हायपोग्लायसीमियामुळे नसांचं नुकसान होतं, ज्याला डायबेटिक न्यूरोपॅथी असं म्हटलं जातं; यामुळे पायांमध्ये जळजळ, सूज किंवा असह्य वेदना होऊ शकतात. ही समस्या सामान्यपणे पाय, टाचा आणि हातांमध्ये जाणवते.
पाय सुन्न पडणे
ब्लड शुगरची लेव्हल जास्त वाढल्यावर नर्व्स प्रभावित होऊ शकतात, ज्यामुळे पाय सुन्न पडणे किंवा झिणझिण्या जाणवू शकतात. ही लक्षणं सामान्यपणे खालच्या अवयवांमध्ये दिसून येतात.
या सूक्ष्म लक्षणांचा अर्थ असा आहे की, मधुमेह नियंत्रणात येण्यापूर्वी तुमच्या आहारात बदल होणे आवश्यक आहे.
मधुमेहाचे व्यवस्थापन कसे करावे?
ABCS नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ डायबिटीस अँड डायजेस्टिव्ह अँड किडनी डिसीजेस (NIDDK) नुसार, मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्यासाठी तुमचे ABC समजून घेणे आवश्यक आहे – A साठी A1C चाचणी, रक्तदाबासाठी B, कोलेस्ट्रॉलसाठी C आणि धूम्रपान सोडण्यासाठी S. हे नियंत्रणात ठेवल्याने हृदयविकाराचा झटका, स्ट्रोक किंवा किडनी रोगासारख्या गंभीर आरोग्य समस्या होण्याची शक्यता कमी होऊ शकते.
A1C चाचणी
A1C चाचणी तीन महिन्यांतील तुमची सरासरी रक्तातील ग्लुकोज दर्शवते. बहुतेक लोक ती ७% पेक्षा कमी ठेवण्याचा प्रयत्न करतात, परंतु वैयक्तिक आरोग्य स्थितीनुसार ध्येये वेगवेगळी असू शकतात. तुमच्या आदर्श श्रेणीबद्दल नेहमी तुमच्या डॉक्टरांशी संपर्क साधा.
रक्तदाब
तुमचा रक्तदाबसुद्धा तितकाच महत्त्वाचा आहे. जास्त रक्तदाबामुळे हृदय, मेंदू आणि मूत्रपिंड यांना नुकसान होऊ शकते.
कोलेस्ट्रॉलची पातळी
कोलेस्ट्रॉलच्या बाबतीत, निरोगी पातळी राखल्याने रक्तवाहिन्या बंद होण्यास प्रतिबंध होतो आणि हृदयविकाराचा झटका किंवा स्ट्रोकचा धोका कमी होतो. काही लोकांना कोलेस्ट्रॉल नियंत्रित ठेवण्यासाठी स्टॅटिन किंवा इतर औषधांची आवश्यकता असू शकते.
धूम्रपान
शेवटी, धूम्रपान करणे थांबवा – किंवा व्हेपिंग. दोन्ही रक्तवाहिन्या मर्यादित करतात आणि मधुमेहासोबत जोडल्यास धोके वाढतात.
संतुलित जेवणाचा प्लॅन
निरोगी जीवनशैली तुम्हाला नियंत्रण मिळवण्यास मदत करू शकते. एक संतुलित जेवणाचा प्लॅन तयार करा, ज्यामध्ये तुमचे आवडते पदार्थ मर्यादित प्रमाणात समाविष्ट असतील. आठवड्यातून किमान १५० मिनिटे मध्यम क्रियाकलाप करा, जसे की जलद चालणे आणि दोन दिवसांचे स्ट्रेंथ ट्रेनिंग जोडण्याचा प्रयत्न करा. जर तुमचे वजन जास्त असेल तर तुमचे वजन सुरक्षितपणे डॉक्टरांच्या सल्ल्यानं कमी करू शकतात.
झोप आणि ताण
पुरेशी झोप घ्या आणि ताण घेऊ नका. दोन्ही थेट रक्तातील साखरेवर परिणाम करतात. दररोज रात्री ७ ते ८ तास विश्रांती घेण्याचे ध्येय ठेवा आणि सजगता किंवा शारीरिक हालचालींद्वारे तणाव व्यवस्थापित करण्याचे निरोगी मार्ग शोधा.
तुमचे रिपोर्ट्स नॉर्मल दिसत असले तरी तुमचे शरीर आधीच शांतपणे धोक्याची घंटा वाजवत असेल. आता लक्ष दिल्याने तुम्हाला नंतरच्या काळात मोठ्या आरोग्य लढ्यांपासून वाचता येईल.
