कौस्तुभ केळकर- नगरवाला जिगरी मतर सदाभौ यांसी, दादासाहेब गावकरचा दंडवत. रामराम सदाभौ, तुमी आमचं मनसे, दिलसे कवतिक करून ऱ्हायलाय. डोळं भरून आलं बगा. मऱ्हाटी मानूस टाइमाबरूबर बदललाय जनू. योकमेकांचं पाय खेचत नाई आता आमी. उल्टं कवतिकच करतु योकमेकांचं. पर वर यायाला कुनाला हात बी देत न्हाई. येवढं मऱ्हाटी कल्चर शिलकीला ठेवलंय आमी. उन्हाची काहिली लय वाढलीया गावाकडं. गाव टँकरच्या फेऱ्यात अडकलाय पुन्यांदा. सदाभौ तुमी तिकडं ‘‘चला हवा येऊ द्या’’चं रतीब शहन करू ऱ्हायलंय, आन् आमी हिथं ‘जरा पानी येवू द्या’ चं रडगानं गातुया. काय म्हनलासा? डाऊन टू अर्थ. बरूबर. शमरच्या शीझनमदी पान्यापाई लई मरमर हुतीया. हिरीत पार अंडरग्राऊंड होऊन पानी शेंदाया लागतंय. समदं गाव अंडरग्राऊंड होतंय. ‘डाऊन टू अर्थ’चा मतलब आमास्नी जास्ती चांगला ठावंय. जाऊ द्या द्येवा. तुमी आपलं शोशायटीच्या श्वीमिंग पूलात, या डुम्बा डुम्बा करीत ऱ्हावा निवांत. आमाला बी लाटरी लागाया हवी. पशाची नगं, पान्याची. दोन-चार करोड आत्ताच्याला गावलं, तरी बी हालत बेक्कारच हुनार. मर्शिडीजमंदी पान्याची टिपाडं भरून ट्रीपा माराव्या लागशीला. गावाकडंच वास्तव लई डेंजर हाय सदाभौ! आरारा! तुमची तमाशाची ख्वाईश अधुरीच राहिली की द्येवा. ‘‘विच्छा माझी पुरी करा’’ म्हणून ऱ्हायलंय तुमी. तुम्ची ही विश आमी पुरी करनार म्हंजी करनारच. म्होरल्या साली जत्रंच्या टायमाला आमच्या गावामंदी यायाचं. झ्याक फडाची लावणी दावतो तुमास्नी. योकदम तिखटजाळ. कोल्हापूरच्या तांबडय़ा रश्श्यावानी. न्हाईतर आसं करू. रेनी शीजनला आपुन दोगं बी जाऊ रत्नांग्रीला. फ्यामिलीसंगट.आमचं योक दोस्त हाये तिथं. त्येंच्या रानात ‘‘लावणी ते लावणी’’ प्रोग्रॅम आसतुया. मंजी त्यांच्याबरूबर रानात दिसभर भातलावणी. आन् रातच्याला बठकीची लावणी. कसलेलं कलाकार. शोफीस्टीकेटेड अॅटमॉश्फीयर. आक्षी बायकापोरान्संगट लावणी ऐकायची. कायबी वंगाळ नाय.अॅग्रोटूरीझम म्हना की राव.लावणीचा ह्यो नवा गेटअप तुमास्नी आवडनार बगा. सदाभौ, तुमी आम्ची शाळा घेऊ ऱ्हायलंय जनू. बायको हा ईषय लय डेंजर. आमी तो कवाच ऑप्शनला टाकलाय. आवं, तुमी आमचं जिवाभावाचं दोस्त. आमचा दर्द तुमास्नी सांगितला योवढंच. आन् तुमी म्हन्तासा की बायकोईषयी दुसरीकडं कागाळी क्येली. आवं पुर्षांची जात दोस्ताला कंदीबी इसरत न्हाई. ‘खुशी हो या गम, रोज पिवो रम..’ तसं हाये ये. सुखदुख्कात आमी तुमच्याकडंच बगनार की! बाँटनेसे दर्द कम होता है, म्हन्त्यात. ऱ्हायलं. हमारे जमाने में, घरचं पिक्चर योकदम अलग होतं. आवं आमचं आईसायेब, उंबऱ्याच्या भाईर आलं न्हाई कंदी. आमच्या आबासायबाचा शबुद म्हंजी लाष्ट वर्ड. शुप्रीम कोर्ट. त्यांच्यापुडं आपील न्हाई. काय दरारा हुता आबासायबांचा. पर योक शिक्रेट हुतं. कंचा बी डिसीजन घेताना, आबासाहेब आईसायबांना ईचारल्याबिगर पुडं जायाचं न्हाई. ते कायबी आसू देत. दुनियेसाठी आबासाहेब घरचं साहेब हुतं. आन आमी? आमच्या शब्दाची किंमत रुपायावानी. सदा घसरून ऱ्हायली. तुम्च्या वैनीसायबाची मर्जी राखताना, आमची मॅनपॉवर संपून जाते. तुमास्नी म्हणून सांगतुया. कुटं भाईर निगाल्या की तुम्चं वैनीसायब आमाला ईचारतात. ‘‘आमी कसं दिसून ऱ्हायलोय?’’ आमी हाताचा मोर करतुया. ‘‘योकदम झ्याक. पुनवेचा चांद आजच्याला आमच्या वाड्यामंदी आलाय जनू.’’ तुम्चं वैनीसाब योकदम कातील लुक देतात. ‘‘जावा तिकडं’’ ो दोन शबुद ऐकलं की आमी ढगात पोचतुया. बाकी त्या हमेशाच राईट असत्याती. आमी फकस्त त्यांच्याबरूबर लेफ्ट-राईट करतुया. पीच कंडिशन बगून खेळावं लागतंया. उगा हवेत ब्याटी फिरवल्या तर आऊट व्हायचं. म्याच जिंकता न्हाई आली तरी चालंल. हरायचं न्हाई. तुमच्या वैनीसायबांचं योक कझीन ब्रदर हाईत. निळूभाऊ. शंत मानूस. भविस्य सांगता येतं म्हणं त्यास्नी. मागच्या म्हयनात आलं हुतं आमच्याकडं. तुमचं वैनीसायब म्हन्लं म्हणूनशान, आमचा हात दावला त्येस्नी. योकदम शिरीयस झालं की वो ते. हिला भाईर पाठवलं. मला म्हनून ऱ्हायलं. ‘‘अवघड हाये दाजी. आमच्या भयनीच्या वटपुर्निमेच्या व्रतात लई पावर हाये. सात जल्म तुम्चा जोडा कायम ऱ्हानार हाई.’’ आमी इचार क्येला, चालतंय की. नवा गडी, नवा राजप्येक्षा बरं. सवय झ्यालेली आसती आपल्याला. ‘‘आवं दाजी, या जल्मात तुमी लई पाप करून ऱ्हायलंय. पुरुषपनाचा डिशअॅडव्हांटीज घिवून ऱ्हायलंय. त्याची शिक्षा देव द्योनार तुमास्नी. पुढच्या जल्मी तुमी ताईची बायकु आन् ताई तुम्चा नवरा.’’ आवं पायाखाल्ची जिमीन सरकली. लई जोरात झटका बसला. ‘‘यावर काय उपाय?’’ ‘हाई की. मी सांगतुया तसं करायचं.’’ तवापासून आमी बदललं. रोजच्या रोज सौताची कापडं सौता धुतो. फार न्हाई, पर भाकरतुकडा खाल्ल्यावर ताट-वाटी मोरीत निवून ठय़ेवतो.आठवनीनं तुम्च्या वैनीसायबाच्या स्वयपाकाचं कवतिक करतु. सांजच्याला त्येस्नी बरूबर घिवून बुलेटवर रानामंदी रपेट मारतु. मंग इस्वेस्वरापुडं जोडीनं डोकं ठिवतो. मंदिरात आधा घंटा त्येन्च्याबरूबर गप्पा मारतु. लई झ्याक वाटतंया. लग्नाच्या टायमाला सप्तपदी क्येलेली. त्येचा खरा अर्थ आता लागून ऱ्हायलाय. तुम्चं वैनीसायब योकदम खूश. त्ये आठ मार्चवरून आठीवलं. सदाभौ तुमास्नी पेशल थ्यांकू. तुमी आयडिया दिली बगा. त्या दिशी, आम्च्या रानात राबनाऱ्या समद्या बायास्नी घरला बोलीवलं. आमी जोडीनं त्येन्ला वुमन्स डेच्या शुभेच्चा दिलं. त्येन्ला आसलं काही ठाव न्हवतं. आमच्या लेकीनं डिटेलमंदी सांगितलं त्येन्ला. हिनं खणानारळानं वटी भरली. नवीन साडय़ा दिल्या त्येस्नी. पेशल गाडी करून नगरला गेल्तु. वाटंत आमच्या आईसायबान्ला राशीनच्या यमाईचं दर्शन घडीवलं. देवीचं आशीर्वाद मिळालं आन् आईसायबांचं बी. नगरला कापड बाजारामंदी शॉपिंग क्येली. दोगी बायास्नी साडय़ा, लेकीला डिरेश. मंग मल्टीप्लेक्शमंदी पिक्चर. आनंदीगोपाळ. ल्येक म्हन्ली, ‘‘आबा, मी बी डाग्दर हुनार!.’’ लई ब्येश वाटलं. आमी म्हन्लं, ‘‘पाहिजे तेवडं शीक पोरी, तुजा बाप तुज्यामागं ऊभा हाई.’’ घरातल्या समद्या बाया खूश. आमी बी. वुमन्स डेचा रिअल मिनींग कळ्ला आमास्नी. बाप झाल्याबिगर, महिला दिन शेलीब्रेट करताच येत न्हाई सदाभौ. रातच्याला, तुम्च वैनीसायब म्हन्लं, ‘‘आवं, तुमी लई बदलला हाईसी. मंजी आमाला लई आवडून ऱ्हायलंय ते. आमी म्हन्तू, निळूभाऊनी कायबाय सांगितलं हाय का तुमास्नी? कालच आम्च्या आईचा फून होता. येडं हाय ते. काई बी भविस्य कळत न्हाई त्येला. ईसरून जा समदं.’’ आमी नुस्तं स्लो मोशनमंदी हसलं. ‘‘आमास्नी ठाव हाये. पर निळूभाऊनं डोळं ऊघडलं आम्चं. आम्चं आईसायेब म्हन्त्यात, बाईपण मिरवणं सोपं आसतंया, निभावून नेणं लई अवघड. तुमी काय बी फीकीर करू नगा. तुम्च्यासाटी समदं सोप्पं हाय बगा. ह्यो दादासाहेब हाये तुम्च्याबरूबर. हमेशा हमेशा के लिये.’’ तुम्च्या वैनीसायबांच्या डोळ्यामंदी गंगाजमुना.भरल्या डोळ्यानं ते म्हन्लं, ‘‘म्होरल्या साली महिला दीन शेलीब्रेट कराया नगं.’’ ‘‘का?’’ ‘‘आपल्या घरला रोजच आसतुया वुमन्स डे.’’ पांडुरंगा, आसंच होऊ दे रे द्योवा. सदाभौ, वेश्टर्न कंट्रीमंदी बाईला पुरषाबरूबर मान हाई. का बरं? बगा ना, woman मंदी बी man आसतु आणि she मंदी he. मंजी बाईबिगर पुरूष अपुराच. आमचा कंट्री इनोद. चला हवा येऊ द्या. आन् लौकर रिप्लाय धाडा. तुम्चा जिवाभावाचा दोस्त, दादासाहेब गावकर. kaukenagarwala@gmail.com
