-
जेव्हा सर्वोत्तम दृष्टीचा विचार केला जातो तेव्हा सरळ उत्तर देणे कठीण होऊन बसते. कारण वेगवेगळ्या प्राण्यांचे डोळे वेगवेगळ्या गरजांनुसार विकसित झालेले आहेत. काहींना दूरच्या वस्तू खूप चांगल्या प्रकारे पाहता येतात, तर काही रंग समजण्यात पटाईत असतात. चला तर मग जाणून घेऊया कोणत्या प्राण्यांचे डोळे कोणत्या अर्थाने सर्वात खास मानले जातात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
सर्वात तीक्ष्ण आणि तपशीलवार दृष्टी: रॅप्टर्स
बाज, गरुड आणि घुबड यांसारख्या शिकारी पक्ष्यांची दृष्टी खूप तीक्ष्ण असते. हे पक्षी आकाशात उडताना जमिनीवर शेकडो फूट खाली लपलेले भक्ष्य सहजपणे ओळखू शकतात. त्यांचे डोळे मानवांपेक्षा ३ ते ५ पट जास्त तपशीलवार पाहू शकतात – म्हणजेच, त्यांना त्यांच्या डोळ्यांमधून अशी दृष्टी मिळते जी मानवाला दुर्बिणीतून पाहताना मिळते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
त्यांच्या डोळ्यांमध्ये दोन खास वैशिष्ट्ये आहेत: १. त्यांचे डोळे त्यांच्या शरीराच्या प्रमाणात खूप मोठे आहेत. २. रेटिनामध्ये फोटोरिसेप्टर्स (प्रकाश कॅप्चर करणाऱ्या पेशी) ची संख्या खूप जास्त आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
रंग पाहू शकणारे डोळे: मँटिस कोळंबी
जर आपण रंग पाहण्याच्या क्षमतेबद्दल बोललो तर, मँटिस कोळंबी या बाबतीत आघाडीवर आहे. हे समुद्राच्या पाण्यात राहणारे लहान प्राणी आहेत, परंतु त्यांच्या डोळ्यांची क्षमता मानवाच्या कल्पनेपलीकडे आहे. मानवी डोळ्यांमध्ये ३ प्रकारचे फोटोरिसेप्टर्स असतात (लाल, हिरवा, निळा), परंतु मँटिस कोळंबीमध्ये एकूण १२ प्रकारचे फोटोरिसेप्टर्स असतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
एवढेच नाही तर ते अल्ट्राव्हायोलेट प्रकाश देखील पाहू शकतात आणि प्रकाशाचे ध्रुवीकरण ओळखू शकतात, जे आपण अजिबात पाहू शकत नाही. तथापि, त्यांचे डोळे कशी प्रक्रिया करतात हे शास्त्रज्ञांना आजपर्यंत पूर्णपणे समजलेले नाही. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
सर्वात जलद प्रतिक्रिया देणारे डोळे: कीटक
मानवी डोळे प्रति सेकंद सुमारे ६० फ्रेम्स पाहू शकतात, परंतु माश्या आणि डास यांसारखे अनेक कीटक प्रति सेकंद शेकडो फ्रेम्स पाहू शकतात. म्हणून जेव्हा आपण माशी मारण्याचा प्रयत्न करतो तेव्हा ती आपल्याला आधीच पाहते आणि उडून जाते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
याचे कारण म्हणजे त्यांचे शरीर खूपच लहान आहे आणि डोळ्यांपासून मेंदूपर्यंतचे सिग्नल खूप वेगाने पोहोचतात. त्यामुळे त्यांची दृष्टी खूप चपळ ठरते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
तडजोड आणि मर्यादा
प्रत्येक प्राण्याची दृष्टी एका बाबतीत श्रेष्ठ असते, परंतु त्यात काही तडजोडी असतात. उदाहरणे:
(छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
मँटिस कोळंबी आणि कीटकांचे डोळे संयुक्त असतात, जे लहान युनिट्सपासून बनलेले असतात. यामुळे त्यांची दृष्टी खूपच पिक्सेलेटेड म्हणजेच कमी तपशीलवार बनते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
या सर्वांच्या तुलनेत मानवी दृष्टी संतुलित आहे – खूप तपशीलवार नाही, खूप रंगीत नाही, खूप तीक्ष्ण नाही, परंतु खूपच चांगली आणि व्यावहारिक आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
हेही पाहा- १५ व्या वर्षी ३९ वर्षीय शिक्षिकेच्या प्रेमात; कालांतराने तिच्याशीच केले लग्न, चित्रपटालाही लाजवेल अशी आहे फ्रान्सच्या राष्ट्राध्यक्षांची प्रेमकथा…
Donald Trump : “आता बॉम्ब टाकू नका, वैमानिकांनाही परत…”, डोनाल्ड ट्रम्प संतापले; म्हणाले, ‘मी इस्रायलवर…’
