अन्वयार्थ : ट्रम्प यांचे ‘बोलके पोपट’…

युद्ध कसे थांबवायचे आणि पुतिन यांना कसे रोखायचे, यावर जी चर्चा आणि वाटाघाटी सुरू झाल्या आहेत. पण युरोपात नव्हे, तर सौदी अरेबियामध्ये! आणि या वाटाघाटींमध्ये युक्रेन नाही आणि युरोपही नाही! या वाटाघाटी म्हणजे डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या युक्रेन युद्ध ‘थांबविण्या’विषयी पुढाकाराचीच पुढची पायरी ठरते. युक्रेन युद्धाविषयी ट्रम्प यांनी रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्याशी थेट ९० मिनिटे चर्चा केली आणि नेटोच्या ठरावाच्याच ठिकऱ्या उडवल्या. युक्रेनमधून व्याप्त भूभागातून माघार घेतल्याशिवाय रशियाशी चर्चा करायची नाही अशी नेटोची भूमिका होती. युक्रेन युद्धाबाबत अमेरिकेच्या भूमिकेतील ध्रुवीय बदलांची ती नांदी होती. युक्रेनचे भवितव्य ठरवण्यासाठी होणाऱ्या वाटाघाटींमध्ये युक्रेनलाच स्थान नाही. गतशतकात वसाहतवाद शिगेला पोहोचला होता त्या वेळी अनेकदा दोन किंवा अधिक बड्या सत्तांमध्ये बेटांची, देशांची किंवा आफ्रिकेसारख्या खंडाचीही ‘वाटणी’ व्हायची. त्यात संबंधित भूभागांच्या प्रभारी शासकांना वा जनतेला विचारातही घेतले जात नव्हते. आज जग पुढे सरकले आहे. तरीदेखील युक्रेनच्या ‘फाळणी’वर अमेरिका आणि रशियाकडून सौदी अरेबियात शिक्कामोर्तब केले जात आहे. २०१४ मधील युद्धपूर्व स्थिती पूर्ववत करण्याची मागणी व्यवहार्य नाही, असे अमेरिकेचे संरक्षणमंत्री पीट हेगसेथ मध्यंतरी युरोपातच ब्रुसेल्स येथे वदले होते. तेव्हा युक्रेनच्या युद्धावर अमेरिका कोणाच्या बाजूने उभा राहील हे पुरेसे स्पष्ट झाले होतेच.

उपाध्यक्ष जे. डी. व्हान्स यांनी या भूमिकेचाच वेगळ्या शब्दांमध्ये पुनरुच्चार केला. त्यांच्या मते आणि त्यांचे साहेब डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या मते, युरोपसमोर मुख्य समस्या रशियाच्या आक्रमणाची नसून, स्थलांतरितांच्या आक्रमणाची आहे. स्थलांतरितांचे युरोपवर आक्रमण आणि युरोपिय शासकांचे अभिव्यक्तिस्वातंत्र्यावरील आक्रमण (म्हणजे नेमके काय हे स्पष्ट नाही) यावरच व्हान्स बोलत राहिले. त्यांनी सुरक्षा परिषदेच्या निमित्ताने जर्मनीतील एएफडी या कडव्या उजव्या पक्षाच्या अध्यक्षांचीही भेट घेतली. ट्रम्प यांचे सगळेच सहकारी हुबेहूब ट्रम्प यांचेच शब्द वापरतात, त्यांच्यासारखेच बोलतात. एकच बाब वारंवार वेगवेगळ्या ठिकाणी मांडली गेल्यास तीस पोपटपंची असे संबोधले जाते. ट्रम्प यांचे ‘व्हिजन’ जगभर पोहोचवण्यासाठी विवेकबुद्धी नव्हे तर पोपटपंचीची गरज लागते. बोलविता धनी एकच असतो, ‘बोलके पोपट’ बदलत राहतात. कधी व्हान्स यांच्या रूपाने, कधी मस्क यांच्या रूपाने तर कधी हेगसेथ यांच्या रूपाने.