मद्यपेयांसाठी चीन आणि रशियानंतर भारत ही जगातील तिसरी मोठी बाजारपेठ आहे. आणि मद्याचा वापर पूर्वीपेक्षा वेगाने वाढत आहे. पण, सांस्कृतिक, धार्मिक आणि प्रादेशिक घटकांच्या प्रभावाखाली मद्य नेहमीच वादाच्या केंद्रस्थानी राहिले आहे. भारताच्या काही भागांमध्ये, मद्यपान ही उच्च वर्गाची जीवनशैली मानली जाते, तर इतरांमध्ये मद्यपान करणे निषिद्ध मानले जाते आणि तर काहींसाठी मद्य हे तणावाचा सामना करण्याचे साधन आहे. मद्य मिळणे सोपे आणि स्वस्त होत असल्याने अधिक लोक त्याकडे वळत आहेत. सामाजिक नियमांद्वारे बऱ्याच काळापासून बंधनात राहिलेल्या स्त्रिया मद्यपानासह स्वत: च्या निवडी करण्यास स्वतंत्र आहेत. मद्यसेवनाचे पॅटर्न राज्यानुसार बदलतात, बहुतेक भौगोलिक संदर्भाने प्रभावित होतात. काही राज्यांमध्ये, इतर राज्यांपेक्षा स्त्रियांना मद्यपानाची सवय जास्त लागली आहे. नॅशनल फॅमिली हेल्थ सर्व्हे-५ (NFHS-5), २०१९-२० मधील डेटाच्या आधारे, महिला सर्वाधिक मद्य सेवन करणाऱ्या सर्वोच्च असणाऱ्या सात राज्यांवर एक नजर टाकूया.
अरुणाचल प्रदेश (Arunachal Pradesh)
अरुणाचल प्रदेशात, १५-४९9 वयोगटातील २६% महिला मद्यपान करतात. या उच्च दराचे श्रेय राज्याच्या संस्कृतीला दिले जाते, जिथे दारू पिण्यास प्रोत्साहन दिले जाते. पाहुण्यांना “अपॉन्ग” नावाची राईस बिअर देण्याची प्रथा या प्रदेशातील वांशिक गटांच्या पारंपारिक आणि सांस्कृतिक समजुतींचा एक भाग आहे.
सिक्कीम ( Sikkim)
सिक्कीममध्ये, १६.२% स्त्रिया मद्यपान केले जाते ज्यामुळे या यादीत ते दुसऱ्या स्थानावर आहे. हे राज्य घरोघरी दारू उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे, ही परंपरा पिढ्यानपिढ्या चालत आलेली आहे. सिक्कीममध्ये मद्यपानाला सांस्कृतिक महत्त्व आहे.
हेही वाचा – International Daughters Day : इंदिरा गांधी ते सुप्रिया सुळे; आई-वडिलांचा राजकीय वारसा जपणाऱ्या राजकन्या!
आसाम (Assam)
आसाममध्ये ७.३% महिला मद्य सेवन करतात. ईशान्येकडील आघाडीच्या दोन राज्यांप्रमाणे, आसामच्या आदिवासी समुदायांमध्ये मद्य बनवण्याची आणि पिण्याची प्रदीर्घ परंपरा आहे. त्यांच्यासाठी दारू पिणे हा जितका विधी आहे तितकाच तो जीवनशैली आहे.
तेलंगणा ( Telangana)
या दक्षिणेकडील राज्यात, ६.७% स्त्रिया दारूचे सेवन करतात, तर ग्रामीण भागातील स्त्रिया शहरी भागातील दारूचे सेवन जास्त करतात. हे तेलंगणातील ग्रामीण महिलांमध्ये दारूच्या वापराचे प्रमाण दर्शवते.
झारखंड (Jharkhand)
झारखंडमध्ये ६.१% स्त्रिया दारूचे सेवन करतात, प्रामुख्याने आदिवासी समुदायातील जे वयोगटापासून उपेक्षित आहेत. नोकरीच्या कमी संधींमुळे या समुदायातील अनेकजण त्यांच्या आव्हानांना तोंड देण्यासाठी दारूकडे वळतात.
अंदमान आणि निकोबार बेटे (Andaman and Nicobar Islands)
यादीतील एकमेव केंद्रशासित प्रदेश, अंदमान आणि निकोबार बेटांमधील ५% महिला मद्यपान करतात. सामाजिक चालीरीती, ताणतणाव आणि ज्या वयात स्त्रिया मद्यपान करू लागतात त्या वयावर याचा परिणाम होतो.
छत्तीसगड (Chattisgarh)
छत्तीसगडमधील सुमारे ५% स्त्रिया दारू पितात, या यादीत राज्य सातव्या क्रमांकावर आहे. महिलांसाठी तणाव आणि संधींचा अभाव हे या आकडेवारीचे प्राथमिक योगदान आहे.
महिलांना जास्त धोका?
NIAAA च्या अहवालानुसार महिलांमध्ये दारू पिण्याचे प्रमाण वाढत आहे. मद्य पिणे दोन्ही स्त्री आणि पुरुष दोघांसाठी हानिकारक आहे, असे दिसून आले आहे की पुरुषांपेक्षा स्त्रियांना मद्यपानासंबंधित समस्यांचा धोका जास्त असतो.
मानसिक आरोग्याचा विचार करणे आवश्यक
तणाव आणि चिंता यांचा सामना करण्यासाठी अधिक स्त्रिया मद्याचा वापर करतात म्हणून, मानसिक आरोग्य आणि मद्यपान यांच्यातील संबंध ओळखणे महत्वाचे आहे. मद्यपानावर विसंबून राहण्याऐवजी आरोग्यदायी मार्गांना प्रोत्साहन देणाऱ्या सपोर्ट सिस्टीम तयार करण्यासाठी तणाव आणि सामाजिक दबाव यासारख्या समस्यांचे निराकरण करणे महत्त्वाचे आहे.
