१ एप्रिल हा दिवस जगभरात मुर्खाचा दिवस समजला जातो. गुंतवणुकीच्या व्यवहारांमध्येही, विशेषत: जर ती अपयशी ठरली असेल तर गुंतवणूकदाराला आपण मूर्ख बनलो अशी भावना होते. या गोष्टीला अनेकदा अज्ञानाच्या बरोबरीने गुंतवणूकदारांची मानसिकतासुद्धा तेवढीच जबाबदार आहे. बाजारात भाजी घेताना ती किडलेली, वाळलेली नसल्याची खातरजमा करून घेणारे विमा, म्युच्युअल फंड यांच्या खरेदीचे निर्णय अंधपणे घेतात. त्याच बरोबरीने गुंतवणूक सल्लागाराला त्याच्या श्रमाचा सुयोग्य मोबदला दिला तर आडमार्गाने पसे कमाविण्यासाठी तोदेखील अयोग्य उत्पादन ग्राहकाच्या माथी मारणार नाही..
धरून परावी आस, प्रेत्न सांडी सावकास।
निसुगाईचा संतोष, मानी, तो येक मूर्ख।।
२-१-१७
(जो दुसऱ्यावर भरवसा ठेवून प्रयत्न करणे हळूहळू सोडून देतो व आळसात संतोष मानतो तो एक मूर्ख)
रात्रंदिवस करी श्रवण, न सांडी।
आपले अवगुण, स्वहित आपलें आपण, नेणे तो येक पढतमूर्ख।। २-१०-३०
(जो दिवसरात्र चांगल्या उपदेशांचे श्रवण करत असूनही, आपले अवगुण सोडत नाही, आपले हित कशात आहे हे जाणीत नाही तो एक महामूर्ख)
माझे आजोबा रोज दासबोधाचा एक समास वाचाल्याविना अन्न ग्रहण करीत नसत. तो त्यांच्या गुरुनिष्ठेचा भाग होता. दासबोधामध्ये दुसऱ्या दशकात समर्थानी मूर्खलक्षणावर विवेचन केले आहे. यातील पहिला 
डॉ. सीता व गीता (नावे बदललेली) उत्तम आर्थिक स्थितीतल्या दोन एकाच वयोगटातील महिला. डॉ सीता यांना पतीच्या विम्याचे ५० लाख रुपये वयाच्या ४८ व्या वर्षी मिळाले तर गीता यांना राहते घर व एक दुकान वारसा हक्काने वाटय़ाला आले.
खरे तर डॉ. सीता यांच्या सर्व कौटुंबिक आर्थिक जबाबदाऱ्या ही विमा पॉलिसी खरेदी केल्यापासून पाच – सहा वर्षांत संपणार आहेत. मुलांची शिक्षणे संपून ती स्वतच्या पायावर उभी राहणार होती. तेव्हा १५ वर्षे इतक्या मोठय़ा विमाछत्राची गरज नाही.
याला वित्तीय नियोजनात ‘Over Insured’ अशी संज्ञा आहे. PMS योजनेत पसे गुंतविण्याऐवजी डॉ. सीता यांनी म्युच्युअल फंडाच्या विविध योजनांमध्ये SIP करून उर्वरित ५०% रक्कम म्युच्युअल फंडाच्या मुदतबंद योजनांमध्ये (FMP) गुंतवायला हवी होती.
मोटारीसाठी घेतलेले कर्ज हा कर नियोजनाचा एक भाग आहे. डॉ. सीता आणि गीता यांच्या वित्तीय नियोजनात एक मुख्य फरक म्हणजे डॉ. सीता यांच्याकडे गुंतविण्यासाठी एकरकमी पसा उपलब्ध होता. तर दर महिन्याला गीता यांना त्यांचा पगार व दोन दुकाने व एक घर यांच्या भाडय़ापोटी येणाऱ्या रकमेतून गुंतवणूक करायची होती.
घरासाठी व दुकानासाठी घेतलेल्या कर्जाच्या हप्त्यासकट इतर खर्च करून गीता यांच्या हातात दरमहा रु. ७५,००० शिल्लक राहतात.
गीता यांनी PPF खाते उघडून दरमहा ८,००० रुपये या खात्यात भारतात. म्युच्युअल फंडांच्या चार योजनांमध्ये प्रत्येकी रु. १०,००० ची SIP केली आहे. दर महिन्याला वेगवेगळ्या मुदतीच्या FMP मध्ये रु. २५,००० गुंतवीत आहेत.FMP मधील गुंतवणुकीमुळे गुंतवणुकीत द्रवता राहते तीन – चार महिन्यांनी हातात ठराविक रक्कम पडते. गीता यांचे शिस्तबद्ध नियोजन असल्यामुळे इतर ग्राहकांपेक्षा गीता यांच्या परताव्याचा दर २-२.५% सरस आहे.
वित्तीय नियोजक व विमा विक्रेता यांच्या भूमिका काय आहेत, त्या कशा वेगळ्या ते सवडीने पुढे पाहू. आपल्या गरजा ओळखून वित्तीय ध्येयनिश्चिती करून योग्य नियोजन केल्यास वर उल्लेखलेली समर्थाची मुर्खाची लक्षणे लागू होणार नाहीत. ग्राहकांना वित्तीय ध्येय निश्चित करून योग्य मार्गदर्शन करणे हे जितके महत्त्वाचे तितकेच वित्तीय सल्लागाराला त्याचा योग्य मोबदला देणे हेही महत्त्वाचे आहे. गुंतवणुकीसाठी फक्त योग्य गुंतवणूक माध्यम निवडून भागत नाही तर योग्य वेळी नफा कमावून बाहेर पडणेही महत्त्वाचे असते. योग्य वित्तीय सल्लागाराची निवड, वास्तवाचे भान ठेवून परताव्याची केलेली अपेक्षा व आपल्या गरजांची ओळख या त्रिसूत्रीच्या आधारावर आपले वित्तीय लक्ष (Financial Goal) सहज गाठू शकू, याची खात्री बाळगा.
