Safe workout tips after diwali : दिवाळीच्या सणानंतर लोक आनंदात असतात; पण त्यानंतर एक मोठी समस्या दिसून येते. हवा खूप प्रदूषित होते. सणानंतर भारतातील अनेक ठिकाणी हवा खूप खराब असते, असे केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळ (CPCB) सांगते. जागतिक आरोग्य संघटनेनुसार (WHO) अशा खराब हवेच्या संपर्कामुळे हृदयविकार, स्ट्रोक, फुप्फुसांचा कर्करोग, न्यूमोनिया, श्वसनाचे आजार आणि कॅटॅरॅक्टसारखे आजार होण्याची शक्यता वाढते. हा धोका PM2.5, CO, O3, SO2, NO2 यांसारख्या हानिकारक वायूंसोबत जास्त वेळ संपर्कात आल्यास अधिक वाढतो.

व्यायाम आपल्यासाठी खूप फायदेशीर आहे; पण खराब हवेच्या परिस्थितीत बाहेर व्यायाम केल्यास त्याचा धोका वाढतो. अभ्यास सांगतो की, एअर क्वालिटी इंडेक्स (AQI) खूप खराब किंवा धोकादायक असेल, तर बाहेर व्यायाम करणे आरोग्यास हानिकारक ठरू शकते. पण याचा अर्थ असा नाही की, व्यायाम करणे सोडून द्यावे. योग्य खबरदारी घेतल्यास आपण सुरक्षितपणे व्यायाम करू शकतो.

सुरक्षित व्यायामासाठी आवश्यक उपाय :

१. हवेच्या गुणवत्तेची तपासणी करा
व्यायामाची सवय असेल, तर आपल्या भागातील एअर क्वालिटी इंडेक्स (AQI) तपासणे आवश्यक आहे. शहराच्या भागानुसार हवेची गुणवत्ता भिन्न असू शकते. त्यामुळे AQI.IN वर आपल्या जागेची माहिती पाहणे फायदेशीर ठरते. यामुळे दिवसभरातील कोणत्या वेळा बाहेर जाण्यास सुरक्षित आहेत हे ठरवता येते.

२. घराच्या आत व्यायाम करा
सध्या घर, जिम किंवा व्यायामशाळा हे सर्वोत्तम ठिकाण आहे. बाहेर व्यायाम केल्यास पीएम२.५, सीओ, ओ३, एसओ२, एनओ२ यांसारख्या हानिकारक प्रदूषकांचा श्वसन प्रणालीवर अधिक परिणाम होतो.

३. अँटी-स्मॉग मास्क वापरा
हे मास्क प्रदूषक कण श्वसनात जाण्यापासून थांबवतात आणि विषारी वायू कमी करतात. जिम किंवा स्टुडिओला जाताना (HEPA) हाय परफॉर्मन्स एअर आणि कार्बन फिल्टर असलेले मास्क वापरणे फायदेशीर आहे. FFP3 किंवा N99 मास्क उच्चतम संरक्षण देतात.

४. शुद्ध हवेच्या जागेत व्यायाम करा
जर शक्य असेल, तर घरात किंवा व्यायामाच्या जागेत एअर प्युरिफायर वापरणे चांगले ठरते. शुद्ध हवा असलेल्या ठिकाणी व्यायाम केल्यास आपल्या शरीरात हानिकारक प्रदूषक कमी प्रवेश करतात. यामुळे श्वसनसंस्था सुरक्षित राहते आणि व्यायामाचा फायदा पूर्णपणे मिळतो. तसेच, घरात किंवा जिममध्ये एअर प्युरिफायर वापरल्याने आपल्याला धुके, घाम किंवा इतर प्रदूषकांचे परिणाम कमी भासत आहेत, ज्यामुळे व्यायाम करताना शरीरावर ताण कमी पडतो आणि आपण ताजेतवाने राहतो.

५. AQI (एयर क्वालिटी इंडेक्स) मोजा आणि तपासा
बंद जागेत व्यायाम करताना, त्या ठिकाणची हवेची गुणवत्ता किंवा AQI तपासणे खूप महत्त्वाचे आहे. AQI म्हणजे ‘Air Quality Index’ जे आपल्याला हवा किती सुरक्षित आहे हे सांगते. जर AQI ० ते १०० दरम्यान असेल, तर बहुतेक लोकांसाठी हवा सुरक्षित आहे आणि व्यायाम करणे योग्य आहे. AQI १०१ ते १५० दरम्यान असेल, तर काही लोकांना विशेषत: ज्यांना हृदय किंवा फुप्फुसाचे आजार आहेत, त्यांना त्रास होऊ शकतो. AQI १५१ पेक्षा जास्त असल्यास, ती हवा सर्वांसाठी अस्वस्थकारक ठरते आणि अशा वेळी व्यायाम करताना विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. AQI सतत तपासल्यास आपण व्यायामाची वेळ आणि तीव्रता योग्य पद्धतीने ठरवू शकतो आणि हानिकारक प्रदूषकांपासून सुरक्षित राहू शकतो.

६. व्यायामाची कालावधी आणि तीव्रता कमी करा
खराब हवा असल्यास व्यायामाचा कालावधी कमी करा आणि तीव्रता कमी ठेवा. बाहेर व्यायाम करताना विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.

हेही वाचा

हे उपाय पाळल्यास दिवाळीनंतरही आपल्या आरोग्याची काळजी घेता येते आणि व्यायामाचा फायदा सुरक्षितपणे मिळतो. सुरक्षित व्यायामामुळे हृदय, फुप्फुस आणि एकूण आरोग्य सुधारते; पण हवेची गुणवत्ता लक्षात घेणे अत्यंत गरजेचे आहे.