नागपूर : वाघांची आपापसात लढाई तेव्हाच होते, जेव्हा ते एकमेकांच्या अधिकारक्षेत्रात शिरण्याचा, ते अधिकार क्षेत्र बळकवण्याचा प्रयत्न करतात. छोटा मटका या ताडोबातील वाघाची कित्येकदा याच वादातून लढाई झाली आहे. आपल्या साम्राज्यात कुणी डोकावू नये म्हणून वाघ त्यांचे अधिकारक्षेत्र निश्चित करण्यासाठी मूत्र विसर्जन किंवा विष्ठेचा वापर करतात. वाघाच्या अधिकार क्षेत्र निश्चितीचा शिरखेडा येथील “छोटी राणी” हिचा असाच एक व्हिडिओ वन्यजीवप्रेमी व अमरावतीचे अप्पर आयुक्त गजेंद्र बावणे यांनी चित्रित केला आहे.

सुगंधी चिन्हांकन कशासाठी ?

वाघ सुगंधाचा वापर करून त्यांचा प्रदेश चिन्हांकित करण्यात तज्ज्ञ असतात. ते मूत्र, विष्ठा आणि गुदद्वारासंबंधी ग्रंथींमधून निघणाऱ्या स्रावांचे मिश्रण वापरून एक अद्वितीय सुगंध चिन्ह तयार करतात. हे चिन्ह इतर वाघांना कळवतात की त्या प्रदेशावर त्यांचा हक्क आहे. सुगंध चिन्हांकन वर्चस्व प्रस्थापित करण्यास आणि प्रतिस्पर्धी वाघांना त्यांच्या जागेवर अतिक्रमण करण्यापासून रोखण्यास मदत करते. सुगंधासारखी साधी गोष्ट वाघाच्या उपस्थिती, आरोग्य आणि स्थितीबद्दल बरीच माहिती कशी देऊ शकते हे आश्चर्यकारक आहे.

व्हिज्युअल मार्किंग कशासाठी?

वाघ त्यांच्या प्रदेशांना चिन्हांकित करण्यासाठी दृश्य संकेतांचा वापर करतात. ते त्यांच्या उपस्थितीचे दृश्यमान चिन्ह सोडण्यासाठी झाडे आणि जमीन खाजवतात. हे चिन्ह इतर वाघांना त्यांची शक्ती आणि शारीरिक पराक्रम दर्शविणारे इशारा म्हणून काम करतात. या खाजव्यांची उंची आणि खोली वाघाचा आकार आणि ताकद दर्शवू शकते, ज्यामुळे इतर वाघ त्यांच्या वर्चस्वाला आव्हान देण्यापूर्वी दोनदा विचार करतात.

चिन्हांकित करणे म्हणजे काय?

प्रदेश चिन्हांकन ही अनेक प्राण्यांच्या प्रजातींमध्ये आढळणारी एक वर्तणूक आहे, जिथे एक स्वतंत्र प्राणी एखाद्या विशिष्ट क्षेत्राची मालकी स्थापित करण्यासाठी आणि संवाद साधण्यासाठी विविध माध्यमांचा वापर करतो. प्राण्यांचा प्रदेश म्हणून ओळखले जाणारे हे क्षेत्र अन्न मिळवणे, जोडीदार शोधणे आणि संतती वाढवणे यासारख्या विविध कारणांसाठी महत्त्वाचे आहे. प्राणी त्यांच्या प्रदेशाचे रक्षण करण्यासाठी आणि त्या क्षेत्राच्या मालकीची जाहिरात करण्यासाठी त्यांचे क्षेत्र चिन्हांकित करतात. त्यांचा प्रदेश चिन्हांकित करून, प्राणी सीमा निश्चित करण्यास आणि इतर व्यक्तींना त्यांच्या संसाधनांवर अतिक्रमण करण्यापासून रोखण्यास सक्षम असतात.

हेही वाचा

वाघ त्यांचा प्रदेश का चिन्हांकित करतात?

वाघ त्यांचा प्रदेश चिन्हांकित करून अन्न, पाणी आणि निवारा यासारख्या त्यांच्या संसाधनांचे रक्षण करतात. हे त्यांच्याकडे जगण्यासाठी आणि वाढण्यासाठी पुरेशी संसाधने आहेत याची खात्री करण्यास मदत करते. वाघ त्यांच्या प्रदेशांचा वापर जोडीदारांना आकर्षित करण्यासाठी आणि त्यांच्या संततींना वाढवण्यासाठी करतात. प्रदेश चिन्हांकित केल्याने वाघांना इतर वाघांशी संघर्ष टाळण्यास मदत होते. सुगंधाचे चिन्ह सोडून आणि आवाज देऊन, ते क्षेत्रातील इतर वाघांना त्यांची उपस्थिती आणि वर्चस्व कळवू शकतात.