जैन बटाटा म्हणजे काय? जैन धर्मात निषिद्ध मानली जाणारी ही कंदमूळ भाजी जमिनीच्या वर कशी उगवली जाते?

1/14

जैन धर्मात अनेक कडक आहार नियम आहेत, जे अनुयायी अहिंसा आणि आध्यात्मिक शुद्धतेच्या तत्त्वांचा भाग म्हणून पाळतात. जैन धर्मीयांमध्ये शाकाहाराचा एक विशिष्ट प्रकार पाळला जातो, ज्यामध्ये फक्त दुग्ध-शाकाहारी (दूध आणि त्याच्या उत्पादनांसह) अन्न खाण्याची परवानगी आहे, परंतु कंदमूळ आणि भूमिगत भाज्या पूर्णपणे टाळल्या जातात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

2/14

जैन धर्मात मुळांच्या भाज्या का निषिद्ध आहेत?
जैन धर्मात अहिंसेला विशेष महत्त्व आहे. या तत्त्वावर आधारित, मुळांच्या भाज्या अन्न म्हणून टाळल्या जातात. याची मुख्य कारणे अशी आहेत:
(छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

3/14

रोपाचे नुकसान – मुळांच्या भाज्या उपटल्याने संपूर्ण झाडाचे नुकसान होते, ज्यामुळे त्याचे आयुष्य संपते. जैन धर्मात, वनस्पती आणि प्राण्यांच्या संवर्धनाची देखील काळजी घेतली जाते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

4/14

मातीतील जीवजंतूंचा नाश – भूगर्भातील भाज्यांची कापणी करताना, जमिनीत राहणारे लहान जीवजंतू (जंतू, सूक्ष्मजीव) मारले जाऊ शकतात, जे जैन धर्माच्या अहिंसा भावनेच्या विरुद्ध आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

5/14

आध्यात्मिक शुद्धता – कंदमुळे विशिष्ट प्रकारच्या अशुद्धी निर्माण करतात आणि शरीरात आळस आणि तमस वाढवतात असे मानले जाते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

6/14

पर्यावरण संतुलन – जैन धर्मात असेही मानले जाते की पाने आणि फळे खाल्ल्याने वनस्पती जिवंत राहतात आणि पर्यावरण संतुलन राखण्यास मदत होते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

7/14

जैन बटाटा म्हणजे काय?
साधारणपणे बटाटा ही एक भाजी आहे जी जमिनीखाली उगवते आणि जैन समुदाय ती खात नाही. पण ‘जैन बटाटा’ ज्याला ‘एअर बटाटा’ असेही म्हणतात, हा एक विशेष प्रकारचा बटाटा आहे, जो जमिनीच्या वरच्या वेलीवर वाढतो. हे डायोस्कोरिया बल्बिफेरा नावाच्या याम प्रजातीचा भाग आहे. (छायाचित्र स्रोत:Photographs by Dr. Kashmira Sutaria)

8/14

जैन बटाटा हे नाव देण्याचे कारण
या विशेष प्रकारच्या बटाट्याला “जैन बटाटा” असे नाव देण्यात आले आहे कारण ते जैन आहाराच्या नियमांनुसार योग्य मानले जाते. ते जमिनीखाली वाढत नाही तर फळाप्रमाणे वेलीवर वाढते, म्हणून ते कंदमुळ मानले जात नाही आणि जैन समुदायाच्या आहारात समाविष्ट केले जाऊ शकते. (छायाचित्र स्रोत:Photographs by Dr. Kashmira Sutaria)

9/14

जैन बटाटा (एअर बटाटा) कसा दिसतो?
हे गोल किंवा अंडाकृती आकाराचे कंदयुक्त मूळ पीक आहे जे वेलीवर वाढते. त्याच्या सालीचा रंग हलका तपकिरी असतोय आतील भाग हलका पिवळा असतो आणि त्याची चव थोडी कडू असते. शिजवल्यावर ते त्याची चिकट पोत गमावते आणि मऊ आणि चविष्ट बनते. (छायाचित्र स्रोत:Photographs by Dr. Kashmira Sutaria)

10/14

एअर बटाट्याची वैशिष्ट्ये आणि फायदे
पोषणाचा चांगला स्रोत – त्यात प्रथिने, फायबर, पोटॅशियम, कॅल्शियम, लोह, मॅग्नेशियम, फॉस्फरस आणि जस्त यांसारख्या पोषक तत्वांचा समावेश आहे. (छायाचित्र स्रोत:Photographs by Dr. Kashmira Sutaria)

11/14

दाहक-विरोधी गुणधर्म – त्यात फ्लेव्होनॉइड्स आणि पॉलीफेनॉल असतात, जे शरीरातील दाह कमी करण्यास आणि ऑक्सिडेटिव्ह तणावापासून संरक्षण करण्यास मदत करतात.(छायाचित्र स्रोत:Photographs by Dr. Kashmira Sutaria)

12/14

पचनक्रिया सुधारते – फायबरमुळे ते पचनक्रिया सुधारते आणि रक्तातील साखर नियंत्रित करते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

13/14

हृदय आणि स्नायूंसाठी फायदेशीर – यामध्ये असलेले पोटॅशियम हृदयाचे ठोके नियंत्रित करण्यास, रक्तदाब संतुलित करण्यास आणि स्नायूंना बळकटी देण्यास मदत करते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)

14/14

हवेतील बटाट्यांचा वापर आणि लागवड
एअर बटाटा प्रामुख्याने पश्चिम घाट, कोरापूट, मध्य प्रदेश, छत्तीसगड, झारखंड आणि ओडिशा येथे पिकवला जातो. हे प्रामुख्याने उष्ण आणि उष्णकटिबंधीय हवामानात घेतले जाते. हे पीक वेलीवर लवकर वाढते आणि ते वाढवण्यासाठी जास्त काळजी घेण्याची आवश्यकता नसते. ही भाजी भारत आणि आशियातील इतर भागांमध्ये पारंपारिक औषधांमध्ये देखील वापरली जाते. (छायाचित्र स्रोत:Photographs by Dr. Kashmira Sutaria)