विश्लेषण: युक्रेनयुद्धाच्या मध्यस्थीतून अमेरिकेची माघार?

औटघटकेचा युद्धविराम?

‘ईस्टर संडे’च्या निमित्ताने रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमिर पुतिन यांनी ३० तासांच्या तात्पुरत्या युद्धविरामाची घोषणा केली होती. तीस युक्रेनकडूनही सकारात्मक प्रतिसाद मिळाला होता. पण प्रत्यक्ष युद्धभूमीवर दोन्ही बाजूंकडून युद्धविरामाचा भंग झाल्याचे आरोप झाले. युक्रेनचे अध्यक्ष वोलोदिमिर झेलेन्स्की यांच्या मते, ३० तासांचा युद्धविराम ३० दिवसांपर्यंतही लांबवण्यासारखा असू शकतो. परंतु त्यावर विचार करण्याची रशियाची तयारी आहे असे दिसत नाही. कारण ३० तासांत रशियाकडून एकही गोळी सुटली नाही असे काहीच घडले नाही. युक्रेनच्या कोणत्याही शहरावर या काळात हवाई हल्ल्याचे भोंगे वाजले नाहीत, इतकाच काय तो दिलासा होता. परंतु युद्धविरामाची अट मोडल्याचा आरोप रशिया आणि युक्रेन या दोन्ही देशांनी परस्परांवर केला. अमेरिकेचा भ्रमनिरास होतोय का? ३० तासांच्या युद्धविरामातून रशियाचा हेतू दाखवून देण्याची पुतिन यांची इच्छा होती असे काही विश्लेषक मानतात. कारण अमेरिकेने गेल्या महिन्यात मांडलेल्या ३० दिवसांच्या युद्धविरामावर रशियाकडून म्हणावा तसा प्रतिसाद मिळाला नव्हता. रशियाच्या अटी युक्रेनला मान्य होण्यासारख्या अजिबात नाहीत. रशिया, युक्रेन आणि अमेरिकेच्या प्रतिनिधींमध्ये वाटाघाटी अजूनही सुरू आहेत. पण अमेरिकेचे अध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांनी गेल्याच आठवड्यात, ‘दोन्हीपैकी एका देशाकडून प्रतिसाद मिळाला नाही, तर तुम्ही मूर्ख आणि भयंकर आहात असे आम्ही समजू आणि प्रयत्न सोडून देऊ. तशी वेळ येऊ नये ही आशा’, असे उद्गार व्हाइट हाउसमध्ये काढले होते. ट्रम्प अजूनही ३० दिवसांच्या युद्धविरामाविषयी प्रयत्नशील आहेत. पण ते कितपत आशावादी आहेत याविषयी शंका उपस्थित करणारे त्यांचे उद्गार आहेत. मुळात ट्रम्पप्रणीत युद्धविराम योजनाच पुतिन यांना मंजूर नव्हती. अजूनही याबाबत रशिया चालढकल करत आहे. ट्रम्प यांचीच री अमेरिकेचे परराष्ट्रमंत्री मार्को रुबियो यांनी फ्रान्समध्ये ओढली. युक्रेनयुद्ध थांबवणे शक्य नाही असे आम्हाला वाटले, तर वेगळा विचार करावा लागेल, असे रुबियो म्हणाले. याबाबत काहीतरी ठाम निर्णय आम्ही लवकरच घेणार आहोत. म्हणजेच ट्रम्प यांच्यापेक्षा रुबियो अधिक थेट बोलले आहेत आणि त्यांचा इशारा युक्रेनइतकाच रशियालाही लागू होतो.