रविवार म्हणजे मुलांच्या मौजमस्तीचा दिवस. आईनं केलेल्या पावभाजीवर ताव मारून अथर्व मित्रांबरोबर खेळायला घराबाहेर निघाला होता. रणरणत्या उन्हात मुलं खेळायला गेली तर त्यांना त्रास होईल म्हणून आईनं अथर्वला मित्रांना बोलवून घरीच खेळण्यास सांगितलं. पडत्या फळाची आज्ञा मानून अथर्वनं फोन करून यश, विराज, सई यांना घरी कॅरम खेळायला बोलावलं. पाच मिनिटांत सगळी मुलं हजर झाली.
अथर्व सगळ्या मित्रांना घेऊन आपल्या बेडरूममध्ये गेला. कपाटाच्या मागे ठेवलेला कॅरम बोर्ड त्यानं बाहेर काढला. टेबलाच्या खणातून सोंगट्या काढल्या व कॅरमच्या चारी बाजूस सगळे जण खेळायला बसले. एकमेकांशी बोलत, गप्पा मारत खेळताना सईचं लक्ष खिडकीकडे गेलं. तिला तिथं काहीतरी पडलेलं दिसलं. ती मोठ्यानं ओरडत उठली, ‘‘तिकडे खिडकीच्या ट्रॅकवर काहीतरी पडलं आहे.’’
लगेच सगळ्यांनी खिडकीकडे पाहिलं तर त्यांना तिथे काहीतरी पडलेलं दिसलं. सगळे हळूच खिडकीजवळ आले. पाहतात तर काय, खिडकीच्या ट्रॅकमध्ये एक छोटं पिल्लू पडलं होतं. विस्फारलेल्या नजरेनं पाहत यश म्हणाला, ‘‘अथर्व, अरे हे कसलं तरी पिल्लू आहे रे.’’
‘‘अरे हो रे…’’ अशी सगळ्यांनीच री ओढली. सगळे त्या पिल्लाला निरखून पाहू लागले.
अथर्वने धावत जाऊन आईला बोलवून आणलं. आईनं पिल्लाला पाहताच ओळखलं की ते खारूताईचं पिल्लू आहे. तिनं हळूच खिडकीच्या बाहेर पिल्लाची आई दिसते का ते पाहिलं. कुणी नसल्याची खात्री केल्यावर मुलांना पिल्लावर लक्ष ठेवायला सांगून आई एखादी लाकडी किंवा पुठ्ठ्याची छोटी पेटी शोधायला घाईनं निघून गेली.
शोधाशोध करताना आईचं लक्ष बाबांनी आणलेल्या द्राक्षाच्या पेटीवर गेलं. तिनं सगळी द्राक्षं काढून काचेच्या मोठ्या वाडग्यात भरली. पेटी पुसून स्वच्छ केली. कपाटातून दोन मऊ कपडं काढली. एका कापडाची व्यवस्थित घडी घालून ते त्या पेटीत अंथरलं. लगबगीनं ती पेटी घेऊन आई बेडरूममध्ये आली. त्या छोट्या पिल्लाला तिनं अलगद उचलून दुसऱ्या कपड्यात गुंडाळलं व हळूच त्या पेटीत ठेवलं. सगळी मुलं आई काय करतेय हे उत्सुकतेनं पाहत होती.
‘‘काकू, हे कोणाचं पिल्लू आहे?’’
‘‘त्याची आई कुठे असेल?’’
‘‘त्याचे डोळे का बंद आहेत?’’
‘‘ते जगेल ना?…’’
असा प्रश्नांचा भडिमार मुलं करू लागताच आईनं आधी सगळ्यांना शांत केलं.
‘‘हे पिल्लू खारूताईचं आहे बरं का! साधारण दोन आठवड्याचं हे पिल्लू असावं. त्याला ऊब मिळावी म्हणून मी कपड्यात गुंडाळून ठेवलं. बहुतेक त्याची आई त्याला घेऊन जाताना ते पडलं असेल…’’
‘‘काकू, ते पिल्लू आपल्या आईशिवाय जगू शकेल का?’’ सईनं चिंतित मुद्रेनं प्रश्न केला.
‘‘आपण त्याची व्यवस्थित काळजी घेतली तर ते नक्की जगेल. अथर्व, माझा मोबाइल घेऊन ये. मधू मावशीची प्रतीक्षा नावाची मैत्रीण प्राण्यांची डॉक्टर आहे. आपण तिला या पिल्लाची काळजी कशी घ्यायची ते विचारू.’’ आईच्या उत्त्तरानं मुलांना हायसं वाटलं. अथर्वनं धावत जाऊन आईचा फोन आणला. आईनं ताबडतोब डॉ. प्रतीक्षाला फोन लावला. पिल्लाची काळजी कशी घ्यायची, त्याला काय खायला द्यायचं ते सगळं तिनं सविस्तर सांगितलं. त्यानुसार आईनं मेडिकलमधून प्राण्यांसाठीची दूध पावडर, सिरिंज, कॉटन इत्यादी सामान विकत आणलं.
बच्चे कंपनी खारूताईच्या पिल्लाभोवती बसून होती. आईनं सिरिंजमध्ये पाणी भरलं व अलगद पिल्लाला जवळ घेऊन हळूहळू पाजलं. पिल्लू डोळे मिटून हळूहळू पाणी पित होतं. सगळी मुलं कौतुकानं पाहत होती. पाणी पाजून आईनं पुन्हा पिल्लाला कपड्यात लपेटून पेटीत ठेवलं. पेटीचं झाकण न लावता ती एका कोपऱ्यात ठेवून आई आपल्या कामाला निघून गेली. त्या दिवशी मुलं दिवसभर खारूताईच्या छोट्या पिल्लाच्या विचारात रमली.
डॉक्टरांनी सांगितल्याप्रमाणे आई दोन-तीन तासांनी पिल्लाला पावडरचं दूध बनवून सिरिंजनं पाजू लागली. अथर्वसाठी हे सगळं नवीन होतं. आईबरोबर तोही पिल्लाची काळजी घ्यायला शिकला. पंधरा दिवसांत पिल्लू हळूहळू द्राक्ष, कलिंगडची छोटीशी फोड चोखून खाऊ लागलं. पिल्लू हळूहळू मोठं होत होतं. आता ते चिकू, केळं, आंब्याची फोड अशी फळं कुरतडून खायला लागलं. पिल्लाचे दात अजून मजबूत झाले नसल्यानं आई त्याला मऊमऊ खायला देत होती. अथर्वला त्या पिल्लाची काळजी घ्यायला आवडू लागलं.
थोड्या दिवसांनी पिल्लू इकडेतिकडे तुरूतरू पळू लागलं. ते अथर्वच्या अंगाखांद्यावर सरसर चढायचं-उतरायचं. त्याला भारी गंमत वाटायची. आधी पिल्लाला पेटीतून बाहेर काढावं लागायचं. पण दोन महिन्यांत ते स्वत:हून बाहेर येऊ लागलं. घरभर तुरूतुरू पळू लागलं. बघता बघता पिल्लू मोठ्या खारूताईसारखं दिसू लागलं.
एक दिवस अथर्व पिल्लाबरोबर खेळत होता. आई म्हणाली, ‘‘अथर्व, आता हे पिल्लू मोठं झालं आहे. त्याला आपल्याला जास्त दिवस घरात ठेवता येणार नाही. कारण खारूताईला आता स्वत:च्या घरात राहायला जावं लागेल.’’
‘‘पण आई, हेही तिचंच घर हे ना…’’
‘‘नाही बाळा. प्राणी आपल्या अधिवासात आनंदी राहतात. खारूताई झाडाच्या ढोलीत किंवा फांदीवर आपलं घर बनवून राहते. हे पिल्लू आता स्वत:चं आयुष्य आपल्या पद्धतीने जगू शकतं. आपण त्याला आपल्या घरात ठेवलं तर ते कोंडल्यासारखं होईल.’’
आईनं अथर्वला प्राण्यांसाठी त्यांचा अधिवास कसा महत्त्वाचा आहे ते समजावून सांगितलं. शेवटी तो खारूताईला सोडायला तयार झाला.
रविवारी संध्याकाळी खारूताईला घेऊन अथर्व व आई जवळच्या बागेत गेले. तिथल्या एका झाडाला ढोल तयार झालेली होती. आईनं अथर्वला त्या झाडाच्या बुंध्याजवळ खारूताईला सोडायला सांगितलं. खारूताईला सोडताच ती झाडाभोवती तुरूतुरू पळू लागली. थोड्याच वेळात ती झाडावर सरसर चढताना अथर्वला दिसली.
आई म्हणाली, ‘‘बघ अथर्व, खारूताईनं आपलं घरं शोधलंच.’’
खारूताई झाडाच्या ढोलीत गेली आणि ढोलीतून खाली वाकून बघू लागली. अथर्वला वाटलं जणू ती आपल्याला टाटा करते आहे. त्याने भरल्या डोळ्यांनी हात हलवत ‘टाटा’ म्हटलं व तो खारूताईच्या गोड आठवणी साठवत आईबरोबर आपल्या घरी निघाला…