१००% साक्षर देश माहितीये का? ‘या’ देशांतील प्रत्येक नागरिक आहे साक्षर

शिक्षण हा कोणत्याही देशाचा पाया असतो. शिक्षण केवळ वैयक्तिक विकासाचाच नाही तर सामाजिक आणि आर्थिक प्रगतीचाही आधार बनतो. जगात असे अनेक देश आहेत ज्यांनी शिक्षण क्षेत्रात उल्लेखनीय कामगिरी केली आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) यापैकी काही देश असे आहेत जिथे साक्षरता दर १००% आहे, म्हणजेच तेथील प्रत्येक नागरिक सुशिक्षित आहे. शिक्षण क्षेत्रात हा महत्त्वाचा टप्पा गाठणाऱ्या देशांबद्दल जाणून घेऊया. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) १००% साक्षरता दर असलेले देश अँडोरा अँडोराची लोकसंख्या कमी असू शकते, परंतु येथील शिक्षणाचे प्रमाण खूप जास्त आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) अजरबैजान हा देश शिक्षणाच्या क्षेत्रातही सतत प्रगती करत आहे आणि येथील साक्षरता दर १००% आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) फिनलँडफिनलँड हा देश जगातील सर्वोत्तम शिक्षण प्रणालींपैकी एक मानला जातो. येथील शिक्षकांचा खूप आदर केला जातो आणि येथील विद्यार्थ्यांना दर्जेदार शिक्षण मिळते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) जॉर्जिया शिक्षण सुधारणांद्वारे जॉर्जियाने १००% साक्षरता दर गाठला आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) ग्रीनलँड हा आर्क्टिक प्रदेश शिक्षणाच्या बाबतीतही मागे नाही आणि येथील सर्व नागरिक साक्षर आहेत. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) ग्वाम हा अमेरिकन प्रदेश १००% साक्षरता दर असलेल्या प्रदेशांमध्ये समाविष्ट आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) कझाकस्तान कझाकस्तानमध्ये शिक्षण हा नागरिकांचा मूलभूत अधिकार मानला जातो आणि त्याचा परिणाम देशाच्या साक्षरता दरावर स्पष्टपणे दिसून येतो. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) लिकटेंस्टाईन या छोट्या देशात शिक्षणाकडे विशेष लक्ष दिले जाते आणि म्हणूनच येथे साक्षरता दर १००% आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) लक्झेंबर्ग या छोट्या युरोपीय देशात शिक्षणात बरीच गुंतवणूक झाली आहे, ज्यामुळे येथील साक्षरता दर देखील १००% आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) उत्तर कोरिया उत्तर कोरियाच्या राजकीय व्यवस्थेबाबत जगात वाद असले तरी, अहवालांनुसार तेथील साक्षरता दर १००% आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) नॉर्वे नॉर्वे केवळ त्याच्या नैसर्गिक सौंदर्यासाठीच प्रसिद्ध नाही तर त्याची शिक्षण व्यवस्था देखील अत्यंत प्रभावी आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) स्लोवाकिया स्लोवाकियाने आपली शिक्षण व्यवस्था मजबूत करून १००% साक्षरता दर गाठला आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) युक्रेन शिक्षण व्यवस्थेत सतत सुधारणा करत असताना युक्रेनने १००% साक्षरता दर गाठला आहे. येथे प्राथमिक आणि माध्यमिक शिक्षण मोफत आणि सक्तीचे आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) उझबेकिस्तान उझबेकिस्तानमध्ये, सरकार शिक्षणावर विशेष भर देते आणि येथील सर्व नागरिकांना लिहिता-वाचता येते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) १००% साक्षरता दर काय सांगतो? १००% साक्षरता दर म्हणजे देशातील प्रत्येक नागरिक वाचू आणि लिहू शकतो. हे या देशांमधील प्रत्येकासाठी शिक्षण सुलभ आणि सक्तीचे आहे याचे प्रतीक आहे. हे आर्थिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक विकासाचे देखील प्रतिबिंबित करते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) भारतात काय परिस्थिती आहे? काही देशांनी १००% साक्षरता दर गाठला असला तरी, भारत अजूनही या ध्येयापासून मागे आहे. २०२५ च्या ताज्या आकडेवारीनुसार, भारतात १५ वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या लोकांचा साक्षरता दर सुमारे ७६% आहे. याचा अर्थ असा की आजही देशातील मोठ्या लोकसंख्येला लिहिता-वाचता येत नाही. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) भारतासारख्या विशाल आणि विविधतेने भरलेल्या देशात, सर्वांना शिक्षण देणे हे एक मोठे आव्हान आहे. ग्रामीण भाग, आर्थिक असमानता, लिंगभेद आणि संसाधनांचा अभाव यासारखे घटक ही दरी आणखी वाढवतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) भारताने काय शिकले पाहिजे? भारतासाठी शिक्षण धोरणे अधिक प्रभावी करणे, सरकारी शाळांची गुणवत्ता सुधारणे, डिजिटल शिक्षणाची उपलब्धता वाढवणे आणि प्रत्येक वर्गासाठी शिक्षण सुलभ करणे आवश्यक आहे. १००% साक्षरता गाठलेल्या देशांच्या योजना आणि मॉडेल्स भारतासाठी प्रेरणास्त्रोत ठरू शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)