१९०६ ते १९४७ पर्यंतचा भारतीय ध्वजाचा प्रवास कसा होता? भारताचा राष्ट्रध्वज कसा बदलत गेला? पा

१९०६ ते १९४७ पर्यंतचा भारतीय ध्वज: भारताचा राष्ट्रीय १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी ब्रिटिश साम्राज्यापासून भारताच्या स्वातंत्र्याबरोबर स्वीकारण्यात आला. भारतीय ध्वजाचे सध्याचे स्वरूप २२ जुलै १९४७ रोजी संविधान सभेने मंजूर केले होते, परंतु त्यापूर्वीही भारतीय ध्वजाचे वेगवेगळे रूप अनेक वेळा अस्तित्वात आले होते. भारतीय ध्वजाचे विविध रूप आणि त्यांच्या विकासाबद्दल जाणून घेऊया. (Photo - Social Media) पहिला ध्वज (१९०६): भारतातील पहिला राष्ट्रीय ध्वज ७ ऑगस्ट १९०६ रोजी कोलकाता येथील पारसी बागान स्क्वेअर (ग्रीन पार्क) येथे फडकवण्यात आला. हा ध्वज लाल, पिवळा आणि हिरवा अशा तीन आडव्या पट्ट्यांनी बनलेला होता. ध्वजाच्या मध्यभागी देवनागरी लिपीत 'वंदे मातरम' लिहिलेले होते. हा ध्वज भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याच्या सुरुवातीचे प्रतीक होता आणि भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने तो स्वीकारला नाही. (Photo - Social Media) दुसरा ध्वज (१९०७) : २२ ऑगस्ट १९०७ रोजी जर्मनीतील स्टुटगार्ट येथे झालेल्या आंतरराष्ट्रीय समाजवादी परिषदेत मादाम भिकाईजी कामा यांनी दुसरा भारतीय ध्वज फडकवला. या ध्वजावर लाल, हिरवा आणि पिवळा असे तीन रंगीत पट्टे होते. त्यावर सूर्य आणि चंद्राचेही चित्र होते. जागतिक स्तरावर भारतीय लढ्याला मान्यता मिळावी यासाठी भिकाजी कामा यांचे हे पाऊल महत्त्वाचे होते. (Photo - Social Media) तिसरा ध्वज (१९१७): तिसरा ध्वज १९१७ मध्ये डॉ. अॅनी बेझंट आणि लोकमान्य टिळक यांनी होमरूल चळवळीदरम्यान फडकवला होता. त्यावर लाल आणि हिरव्या रंगाचे पट्टे होते आणि वर युनियन जॅक होता. ध्वजात सात तारे आणि चंद्र देखील होता. तथापि, हा ध्वज वादग्रस्त ठरला कारण त्यावर ब्रिटिश साम्राज्याचे प्रतीक युनियन जॅक होते आणि अनेक लोकांनी त्याला विरोध केला. (Photo - Social Media) चौथा ध्वज (१९२१): हा ध्वज पांढरा, हिरवा आणि लाल रंगाचा होता, मध्यभागी चक्राचे चित्र होते. हा ध्वज अधिकृतपणे काँग्रेस पक्षाने स्वीकारला नव्हता, परंतु भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने वापरला होता. हा ध्वज भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचे प्रतीक बनला आणि त्याची रचना पिंगली वेंकय्या यांनी प्रस्तावित केली. महात्मा गांधींना हा ध्वज आवडला आणि त्यांनी त्यात चरखा वापरला. (Photo - Social Media) पाचवा ध्वज (१९३१): १९३१ मध्ये भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसने हा ध्वज अधिकृतपणे स्वीकारला. या ध्वजावरून लाल रंग काढून टाकण्यात आला आणि वर भगवा (केशरी) रंग, खाली हिरवा आणि मध्यभागी पांढरा रंग ठेवण्यात आला. पांढऱ्या रंगात चरखा ठेवण्यात आला. या ध्वजाला महात्मा गांधींनी मान्यता दिली होती आणि भारतीय राष्ट्रीय सैन्याने (INA) देखील त्याचा वापर केला होता. हा ध्वज भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचे एक महत्त्वाचे प्रतीक म्हणून पाहिला जात होता. (Photo - Social Media) सध्याचा ध्वज (१९४७) : अखेर २२ जुलै १९४७ रोजी भारतीय संविधान सभेने सध्याच्या राष्ट्रीय ध्वजाला मान्यता दिली. या ध्वजात, चरख्याच्या जागी अशोक चक्र लावण्यात आले, जे भारतीय स्वातंत्र्य आणि धर्मनिरपेक्षतेचे प्रतीक आहे. हे चक्र सम्राट अशोकाच्या काळातील होते आणि त्याला 'धर्मचक्र' म्हणतात, जे अहिंसेचे तत्व दर्शवते. या ध्वजाची रचना पिंगली वेंकय्या यांनी केली होती. (Photo - Social Media)