वजन कमी करण्यासाठी कलिंगड उपयुक्त ठरते का? कलिंगडाच्या बिया अन् सालींचा कसा होतो फायदा?

कलिंगडामधील पाण्याचे प्रमाण जास्त असल्याने ते पोट भरल्याची भावना निर्माण करते.

कलिंगडामध्ये ९२ टक्के पाणी असते, जे तृप्ततेला प्रोत्साहन देते, जास्त कॅलरीयुक्त स्नॅक्सचे (ऊर्जा देणारे पदार्थांचे) सेवन कमी करते. त्यात आर्जिनिन नावाचे अमिनो आम्ल असते, जे रक्त प्रवाह सुधारते आणि फॅट्सचे ऊर्जेत रुपांतर होण्यास गती देते. त्यात सिट्रुलीन नावाचे संयुग असते, जे चयापचय वाढवते (चयापचय म्हणजे अशी प्रक्रिया ज्यामध्ये शरीर अन्नाचे ऊर्जेमध्ये रूपांतर करते) आणि अधिक फॅट्सचे ऊर्जेत रुपांतर करते.

कलिंगडाचे साल आणि बिया फेकू नका (DON’T THROW AWAY ITS RIND AND SEEDS)

सहसा आपण कलिंगडाचे साल फेकून देतो, ज्यामध्ये भरपूर फायबर असते आणि ते कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी करण्यास, पचन क्रिया सुधारते आणि रक्तात शर्करा (ग्लुकोज) हळू हळू सोडते, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित राखते आणि आतड्याचे कार्य सुधारते. अनेक पारंपरिक खाद्य संस्कृतींमध्ये, उदाहरणार्थ कर्नाटकमध्ये लोक भाज्यांसह साल तळतात. कधीकधी मऊ भाग काढतात आणि मोहरी आणि मिरच्या मिसळून वाटतात आणि त्याचा डोसा किंवा धिरडं करतात.

पांढऱ्या सालीचा वापर फायबर, जीवनसत्त्वे अ आणि क, पोटॅशियम, मॅग्नेशियम आणि लाइकोपीनसारख्या अँटिऑक्सिडंट्सचा चांगला स्रोत म्हणून केला जातो, ज्यामुळे पेशींचे नुकसान कमी होण्यास मदत होते. कलिंगडाच्या सालीचा वापर सॅलेड, लोणचे, चटणी किंवा स्नॅक्स म्हणूनही करता येतो.

कलिंगडाच्या बिया निरोगी फॅट्सचा चांगला स्रोत आहेत, ज्यामध्ये ओमेगा-३ आणि ओमेगा-६ फॅटी अॅसिडचा समावेश आहे, जे हृदयाच्या आरोग्यासाठी चांगले असते आणि कोलेस्ट्रॉलची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करते. काजू पेस्ट आणि क्रीमऐवजी पर्याय म्हणून कलिंगडाच्या बियांची पेस्ट ग्रेव्हीज किंवा रस्सा भाजी घट्ट करण्यासाठी वापरली जाऊ शकते. त्यातील मॅग्नेशियमचे प्रमाण कार्बोहायड्रेट चयापचय नियंत्रित करण्यात भूमिका बजावते, जे रक्तातील ग्लुकोज नियंत्रण सुधारण्यास मदत करते आणि जास्त कॅलरीज (ऊर्जा) जमा होण्यास प्रतिबंध करते. जास्त कॅलरीजमुळे फॅट्स जमा होऊ शकते.

कलिंगडाच्या बियांमध्ये वनस्पती आधारित प्रथिने मोठ्या प्रमाणात असतात, जी स्नायूंच्या वाढीस आणि दुरुस्तीसाठी मदत करतात.

दिवसाला किती कलिंगड खावे (HOW MUCH WATERMELON SHOULD ONE HAVE IN A DAY)

कलिंगडाचा ग्लायसेमिक इंडेक्स (GI) ७२ इतका असतो, जो रक्तातील साखर किती वेगाने वाढू शकते हे मोजतो. परंतु, त्याचा ग्लायसेमिकचा भार जो तुम्ही ते अन्न खाल्ल्यावर तुमची साखर किती वाढू शकते, तो कमी आहे. कलिंगडाचा ग्लायसेमिक भार (GL) खूप कमी असतो, प्रति १२० ग्रॅम सर्व्हिंगमध्ये ५ इतका असतो, त्यामुळे उच्च ग्लायसेमिक इंडेक्स असल्याने साखर रक्तप्रवाहात लवकर प्रवेश करते, तरीही प्रत्यक्षात त्यात इतकी साखर नसते. फक्त कलिंगड जास्त प्रमाणात खाऊ नका.

१०० ग्रॅम कलिंगडाच्या सर्व्हिंगमध्ये अंदाजे ३० कॅलरीज असतात, ज्यापैकी आठ ते नऊ टक्के कार्बोहायड्रेट्स असतात. आता १०० ग्रॅम कलिंगड हे १० ते १२ एक इंचाचे चौकोनी तुकडे असतील, जे मधुमेहींसाठी पुरेसे आहेत. ज्यांना मधुमेह नाही त्यांनीही दररोज २०० ग्रॅमपेक्षा जास्त खाऊ नये.

तुमच्या आहारात कलिंगडाच्या सालीचा समावेश करून तुम्ही आरोग्यदायी फायदे मिळवू शकता आणि अन्नाचा अपव्यय कमी करू शकता.

(वरील लेख डॉ. वर्षा गोरे यांनी दिलेल्या माहितीवर आधारित आहे. त्या नवी मुंबईतील अपोलो हॉस्पिटल्समधील वरिष्ठ क्लिनिकल आहारतज्ज्ञ आहेत)