आनंदाचे मर्म!

वर्तमानपत्रांतून प्रसिद्ध होणारी व्यंगचित्रे नकळत आपल्या चेहऱ्यावर स्मितरेषा उमटवून जातात तर कधी आपल्यालाच एक बोचरा चिमटाही काढतात. पूर्वीची पिढी वाढली ती या व्यंगचित्रांसोबत; पण ८०-९० च्या दशकातील आणि त्यानंतरची पिढी वाढली ती अ‍ॅनिमेटेड पात्रांसोबत. मग ते कधी पक्षी होते, कधी प्राणी तर कधी अमानवी शक्ती असलेली माणसंच. कोणत्या ना कोणत्या अ‍ॅनिमेटेड पात्राच्या प्रेमात नाही, असे मूल आता शोधूनही सापडणार नाही. मुलांचे भावविश्व व्यापून उरणाऱ्या या पात्रांचीच एक भव्य बाजारपेठ जगात उभी राहिली; त्याच वेळेस दुसरीकडे पालकवर्गाला आपल्या मुलांना एका जागी शांत बसविण्यासाठीचा उपायही सापडला होता, तो या कार्टून्सच्या रूपात. हलते, बोलते आणि प्रसंगी विनोदी असे काही आहे, त्यात मुले रमतात हे पालकांच्या लक्षात आले. मुलांना कार्टून लावून दिले की, आपल्यामागे फार कटकट नाही, असे म्हणून पालकवर्गाने त्याचा आसरा घेतला. परिणामी नंतर त्या निखळ आनंदाचे रूपांतर व्यसनाच्या दिशेने कसे होऊ लागले ते पालकांना कळलेही नाही. मग एवढा वेळ काय ते कार्टून पाहायचे? काय आहे त्यात एवढे? अभ्यास कोण करणार? इत्यादी प्रश्न मुलांनाच ऐकावे लागले. आक्रमक कार्टून पाहून मुलेही आक्रमक होत असल्याच्या, उर्मटपणा वाढल्याच्या तक्रारी सुरू झाल्या. पण त्याला जबाबदार पालकवर्गच होता. खरे तर निखळ आनंदाचे निधान असलेली कार्टून्स मुलांसोबत पाहिली असती तर त्यातून त्यांनी काय पाहायचे आणि काय नाही, याचा रिमोट आपल्या हाती ठेवता आला असता. सोबत असतो तर डिस्कव्हरी किंवा नॅशनल जिओग्राफिकची आवड लावणेही आपल्याच हाती राहिले असते.