मुंबई : दृष्टिहीनांना सहज ओळखता येतील अशाच पद्धतीने नवीन चलनी नोटांमध्ये बदल करण्यात आल्याचा आणि हा बदल दृष्टीहीनांसाठी कार्यरत संघटनांना विचारात घेऊनच करण्यात आल्याचा दावा रिझव्‍‌र्ह बँकेने सोमवारी उच्च न्यायालयात केला.
नवीन चलनी नोटा- नाणी ओळखण्यात आणि त्यात फरक करण्यात दृष्टिहीनांना अडचणी येत असल्याचा दावा करणारी जनहित याचिका नॅशनल असोसिएशन ऑफ द ब्लाइंड (नॅब) या संस्थेने केली आहे. मुख्य न्यायमूर्ती दीपंकर दत्ता आणि न्यायमूर्ती मकरंद कर्णिक यांच्या खंडपीठासमोर या याचिकेवर सोमवारी सुनावणी झाली. पूर्वीच्या नोटा आणि नाणी वेगवेगळय़ा आकाराच्या होत्या. त्यामुळे दृष्टिहीनांना त्या सहजपणे ओळखता येत होत्या. नवीन नोटा आणि नाण्यांचा आकार लहान करण्यात आलेला आहे. परिणामी दृष्टिहीनांना त्या ओळखणे कठीण जाते, असे याचिकाकर्त्यांचे वकील उदय वारूंजीकर यांनी न्यायालयाला सांगितले. या याचिकेनंतर दृष्टिहीनांना नोटा व नाणी ओळखता यावी यासाठी रिझव्‍‌र्ह बँकेने एक मोबाईल अ‍ॅप्लिकेशन विकसित केले आहे. परंतु त्याद्वारे नवीन नोटा-नाणी ओळखताना अडचण येत असल्याकडेही वारूंजीकर यांनी न्यायालयाचे लक्ष वेधले.
त्यावर हे मोबाइल अ‍ॅप्लिकेशन विकसित करण्याव्यतिरिक्त नवीन नोटा आणि नाण्यांमधील बदल हे दृष्टिहीनांसाठी काम करणाऱ्या अनेक संघटनांशी विचारविनिमय करून करण्यात आल्याचे रिझव्‍‌र्ह बँकेतर्फे वकील व्यंकटेश धोंड यांनी न्यायालयाला सांगितले. दोन्ही बाजू थोडक्यात ऐकल्यानंतर याचिकेत उपस्थित करण्यात आलेल्या समस्या गंभीर असल्याचे खंडपीठाने म्हटले. तसेच याचिकाकर्त्यांनी या समस्यांवरील उपाययोजनांबाबतचे प्रतिज्ञापत्र पुढील सुनावणीच्या वेळी सादर करण्याचे स्पष्ट केले.
बदल करण्याचे कारण..
रिझव्‍‌र्ह बँकेने चलनी नोटांमध्ये ओळख चिन्हे आणि उंचावलेल्या रेषांसह स्पर्श केल्यावर ठळकपणे जाणवतील असे बदल दृष्टिहीनांसाठी केले आहेत. त्यानुसार, १०० रुपयांच्या नोटेमध्ये त्रिकोण आणि चार रेषा आहेत, ५०० रुपयांच्या नोटेत वर्तुळ आणि पाच रेषा आहेत आणि दोन हजार रुपयांच्या नोटेमध्ये आयत आणि सात रेषा आहेत.