संरक्षण मंत्रालयाच्या ‘या’ शास्त्रज्ञाकडे आता ५ किडन्या, जाणून घ्या किडनी प्रत्यारोपणाची अनोखी कहाणी…

किडनी प्रत्यारोपण ही जीव वाचवण्यासाठी एक महत्त्वाची वैद्यकीय प्रक्रिया आहे, परंतु एकाच व्यक्तीमध्ये तीन यशस्वी किडनी प्रत्यारोपण हे चमत्कारापेक्षा कमी नाही. (छायाचित्र स्रोत: फ्रीपिक) संरक्षण मंत्रालयात काम करणारे ४७ वर्षीय शास्त्रज्ञ देवेंद्र बारलेवार यांचे तिसऱ्यांदा यशस्वी मूत्रपिंड प्रत्यारोपण झाल्याची एक दुर्मिळ घटना समोर आली आहे. त्यांच्या शरीरात आता एकूण पाच किडनी आहेत, त्यापैकी फक्त एकच सक्रियपणे कार्यरत आहे. तिसरे मूत्रपिंड प्रत्यारोपण कसे झाले? बहु-अवयव दान प्रक्रियेअंतर्गत बार्लेवार यांना ही नवीन किडनी मिळाली. मेंदू मृत झालेल्या शेतकऱ्याच्या कुटुंबाने त्यांचे अवयव दान करण्यास सहमती दर्शवली होती, ज्यामुळे ही दुर्मिळ शस्त्रक्रिया शक्य झाली. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) हे प्रत्यारोपण ९ जानेवारी रोजी फरीदाबाद येथील अमृता रुग्णालयात झाले, जे वरिष्ठ मूत्ररोगतज्ज्ञ डॉ. अनिल शर्मा आणि त्यांच्या टीमने केले. (छायाचित्र स्रोत: amrita.edu) तिसऱ्यांदा किडनी मिळणे दुर्मिळ का आहे? तिसरे मूत्रपिंड प्रत्यारोपण अत्यंत दुर्मिळ आहे कारण एकाच व्यक्तीसाठी तीन वेळा जुळणारा दाता शोधणे कठीण आहे. (छायाचित्र स्रोत: फ्रीपिक) शस्त्रक्रियेमध्ये अनेक गुंतागुंत असतात, जसे की विद्यमान मूत्रपिंडांच्या स्थितीमुळे नवीन मूत्रपिंडासाठी जागा तयार करणे. मागील प्रत्यारोपण शरीरातील रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवतात, ज्यामुळे अवयव नाकारण्याचा धोका वाढतो. (छायाचित्र स्रोत: फ्रीपिक) बार्लेवारांची किडनीची लढाई त्यांच्या आईने पहिल्यांदा तिची किडनी दान केली तेव्हा २०१० मध्ये त्याचा जुनाट किडनीचा आजार सुरू झाला, पण ती फक्त एक वर्ष व्यवस्थित काम करत राहिली. (छायाचित्र स्रोत: फ्रीपिक) २०१२ मध्ये, त्यांच्यावर दुसरे मूत्रपिंड प्रत्यारोपण झाले, जे त्यांच्या नातेवाईकाने दान केले होते. ही किडनी २०२२ पर्यंत व्यवस्थित काम करत राहिली, पण कोविड-१९ दरम्यान त्यांना पुन्हा डायलिसिसची आवश्यकता भासू लागली. त्यानंतर आता त्यांच्यावर तिसऱ्यांदा प्रत्यारोपण करण्यात आले आहे, जे यशस्वी झाले आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) शस्त्रक्रियेतील गुंतागुंत आणि यश या चार तासांच्या शस्त्रक्रियेदरम्यान, डॉक्टरांना अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागला जसे की - १. नवीन मूत्रपिंड योग्य ठिकाणी ठेवणे, कारण आधीच चार मूत्रपिंडे उपस्थित होती. २. रोगप्रतिकारक शक्ती नियंत्रित करण्यासाठी विशेष औषधे देणे, जेणेकरून नवीन अवयव नाकारला जाऊ नये. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) रक्तवाहिन्या आधीच वापरल्या गेल्या होत्या, त्यामुळे नवीन शस्त्रक्रिया जोडण्या कराव्या लागल्या. ४. इन्सिजनल हर्नियासारख्या गुंतागुंत टाळण्यासाठी. (छायाचित्र स्रोत: फ्रीपिक) शस्त्रक्रियेनंतरची स्थिती प्रत्यारोपणानंतर नवीन किडनी लगेचच काम करू लागली आणि बार्लेवार यांना डायलिसिसची आवश्यकता नव्हती. त्यांना १० दिवसांनी रुग्णालयातून डिस्चार्ज देण्यात आला आणि आता ते सामान्य जीवनात परतत आहेत. डॉक्टरांच्या मते, त्यांना तीन महिने विश्रांती घ्यावी लागेल आणि खबरदारी घ्यावी लागेल. "हे माझ्यासाठी एक नवीन जीवन आहे" - देवेंद्र बारलेवार देवेंद्र बारलेवार म्हणाले, "जेव्हा एकही किडनी मिळणे कठीण असते, तेव्हा मला ही संधी तीनदा मिळाली. हे एखाद्या चमत्कारापेक्षा कमी नाही." त्यांनी किडनी दान करणाऱ्या शेतकऱ्याच्या कुटुंबाचे आभार मानले. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) हेही पाहा- पृथ्वीवरील न उलगडलेले ९ रहस्य, ज्यांचे उत्तर विज्ञानालाही आतापर्यंत सापडले नाही…