नागपूर : महाराष्ट्रात गणेशोत्सवाची धूम सुरू आहे. उत्सवात गणपतीला विविध नावांनी संबोधिले जाते. लंबोदर, गणपती, गणपती बाप्पा, बाप्पा मोरया असे शब्द वारंवार कानावर पडतात. परंतु या शब्दांचा अर्थ अनेकांना माहिती नसतो. गणपतीच्या आगमनाला गणपती बाप्पा मोरया असा जयघोष का केला जातो, हे जाणून घेऊया.
गणपती बाप्पा मोरया! हा जयघोष केवळ उत्सवाचा भाग नाही, तर भक्ती, श्रद्धा आणि सांस्कृतिक परंपरेचा गाभा आहे. पण ‘बाप्पा’ आणि ‘मोरया’ हे शब्द गणपतीच्या नावाशी का जोडले गेले, यामागे एक रंजक इतिहास आहे.
‘बाप्पा’ या शब्दाचा अर्थ प्रेम आणि आदर असा होतो. तो ‘बाप’ या शब्दाचा लाडिक आणि आत्मीय रूप आहे. गणपती हे सर्व देवतांमध्ये अग्रगण्य मानले जातात-विघ्नहर्ता, बुद्धीचे दाता आणि मंगलमूर्ती. म्हणूनच त्यांना ‘बाप्पा’ म्हणणे म्हणजे त्यांना कुटुंबातील सदस्यासारखे मानणे. हा शब्द भक्त आणि देव यांच्यातील आत्मियतेचे प्रतीक आहे.
‘मोरया’ या शब्दामागे दंतकथा आहे. हा शब्द १४व्या शतकातील प्रसिद्ध गणेशभक्त मोरया गोसावी यांच्याशी संबंधित आहे. पुण्याजवळील चिंचवड गावात जन्मलेले मोरया गोसावी हे मयुरेश्वर गणेशाचे परम भक्त होते. त्यांच्या अखंड भक्तीमुळे गणेशभक्तांनी त्यांच्या नावाचा जयघोष गणपतीच्या नावाशी जोडला, असे मानले जाते. त्यातून पुढे ‘गणपती बाप्पा मोरया’ हा जयघोष लोकप्रिय झाल्याचे सांगण्यात येते. तसेच दुसरा देखील अर्थ आहे. भावनिक आणि आध्यात्मिक अर्थ ‘गणपती बाप्पा मोरया’ हा नारा भक्तांच्या हृदयातील भावना व्यक्त करतो. याचा एक अर्थ ‘लवकर या’ असाही घेतला जातो, ज्यातून भक्त गणपतीला पुन्हा पुन्हा आपल्या जीवनात येण्याचे आमंत्रण देतात. त्यामुळे हा नारा केवळ धार्मिक नाही, तर भावनिक आणि आध्यात्मिक संबंधाचे प्रतीक आहे.
गणेशोत्सवात या जयघोषाने वातावरण भक्तिमय होते आणि गणपतीचे आगमन अधिक आनंददायक बनते. ‘गणपती बाप्पा मोरया’ हा जयघोष म्हणजे भक्तीचा आवाज, श्रद्धेचा स्पंदन आणि सांस्कृतिक एकतेचा गजर!
‘मोरया रे बाप्पा मोरया’ म्हणजे काय?
गणपतीला प्रेमाने हाक मारणे, त्यांच्या आगमनाचे स्वागत करणे, आणि त्यांना पुन्हा लवकर यावे अशी भक्तांची आर्त विनंती, तो भक्तीचा आवाज आहे, श्रद्धेचा स्पंदन आहे आणि गणपतीला आपल्या जीवनात पुन्हा पुन्हा आमंत्रण देण्याची भावना आहे.