अनिकेत साठे,
नाशिक: आंतरराष्ट्रीय पातळीवर नौदलातील अ‍ॅडमिरल, रिअर अ‍ॅडमिरल, कमांडोर अशा हुद्दय़ांची (रँक) एक ओळख आहे. विशिष्ट हुद्दा अधोरेखीत केल्यावर संबंधित अधिकारी कोण, हे लक्षात येते. या हुद्दयांचे भारतीय परंपरेनुसार नामकरण झाल्यास, भाषेत बदल केल्यास आंतरराष्ट्रीय पातळीवर संवादात अंतर पडू शकते, अशी शक्यता नौदलातील ज्येष्ठ निवृत्त अधिकाऱ्यांनी व्यक्त केली आहे.
सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात नौदल दिन सोहळयात पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी नौदलातील अधिकारी वर्गाच्या हुद्दयांचे (रँक) भारतीय परंपरेनुसार नामकरण करणार असल्याचे जाहीर केले. पण, अशा नामकरणाने आंतरराष्ट्रीय पटलावर नौदलास संवादात अडचणी उद्भवणार असल्याकडे लक्ष वेधले जात आहे.
हेही वाचा >>> नौदलातील हुद्यांचे भारतीयीकरण, पंतप्रधानांची घोषणा; सिंधुदुर्गमध्ये शिवरायांच्या पुतळ्याचे अनावरण
भारतीय नौदलातील हुद्दयांची नावे ब्रिटीशांच्या शाही नौदलाकडून आली आहेत. तशीच नावे भारतीय लष्कर, हवाई दलात आहेत. त्यांना ब्रिटीशांचा वारसा असला तरी यातील काही नावे, शब्द अरब, लॅटिन, फ्रेंच वा अन्य भाषेतील असल्याचा दाखला दिला जातो. अ‍ॅडमिरल हा अरबी तर लेफ्टनंट हा फ्रेंच भाषेतील शब्द आहे.
भारतीय नौदलात अ‍ॅडमिरल अर्थात नौदल प्रमुख, व्हाईस अ‍ॅडमिरल रिअर अ‍ॅडमिरल, कमोडोर, कॅप्टन, कमांडर, लेफ्टनंट कमांडर, लेफ्टनंट, सब लेफ्टनंट अशी अधिकारी पदावरील हुद्दयांची नावे आहेत. जगातील नौदलांत प्रचलित झालेली ही पदे आहेत. प्रत्येक हुद्दयांची स्वतंत्र ओळख आहे. भारतीय परंपरेनुसार त्यांचे नामकरण झाल्यास जगातील नौदलांना प्रत्येक हुद्दयांची ओळख पटण्यात अडचणी येऊ शकतात. समान भाषेत, समान शब्द, संज्ञा वापरूनही अनेकदा संवाद साधताना अंतर पडत असते. आपण जर या पदांसाठी वेगळी भाषा वापरल्यास संवादातील अंतर आणखी वाढण्याचा धोका असल्याचे ज्येष्ठ नौदल अधिकाऱ्याने नमूद केले. नौदलातील खलाशी (सेलर) संवर्गात ज्येष्ठतेच्या क्रमवारीनुसार सात हुद्दे आहेत. सरकारने प्रथम त्यांच्या पदांच्या नावात बदल करण्याची आवश्यकता काहींनी मांडली. लष्करात सुभेदार, हवालदार म्हटले की, सर्वांना माहिती असते ते कोण असतात. खलाशी वर्गातील हुद्दयांची नावे बदलण्याचा विचार होत असून ती बदलण्यास कुठलीही हरकत नसल्याचे अधिकारी सांगतात.