PHOTOS : शत्रूच्या उरात धडकी भरवणारी संपूर्ण भारतीय बनावटीची महाशक्तीशाली ‘INS Vikrant’ नौदलाच्या सेवेत

संपूर्ण भारतीय बनावटीची INS विक्रांत ही विमानवाहू युद्धनौका आज नौदलाच्या सेवेत दाखल झाली. पंतप्रधान नरेंद्र मोदींच्या हस्ते आज कोच्चीमध्ये झालेल्या सोहळ्यामध्ये आयएनएस विक्रांत भारतीय नौदलाच्या ताफ्यात दाखल झाली. यावेळी “भारतीय सामर्थ्याचं प्रतीक म्हणजे विक्रांत आहे. प्रत्येक भारतीयासाठी आयएनएस विक्रांत म्हणजे स्वाभिमान आहे”, अशा शब्दांत पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी आयएनएस विक्रांतच्या सामर्थ्याचा गौरव केला आहे. विक्रांत ही अतिशय बलाढ्या आणि शक्तीशाली अशी विमानवाहू युद्धनौका आहे. एकाच वेळी ३० पेक्षा जास्त विविध प्रकारची लढाऊ विमाने, हेलिकॉप्टर वाहून नेण्याची विक्रांतची क्षमता आहे. विक्रांतचे वजन हे तब्बल ४० हजार टन एवढे असून पूर्ण क्षमतेने कार्यरत असताना हे वजन ४५ हजार टन एवढे असते. एका दमात १५ हजार किलोमीटर एवढा पल्ला गाठण्याची विक्रांतची क्षमता आहे. तब्बल १४०० पेक्षा जास्त नौदल सैनिक अधिकारी-कर्मचारी हे विक्रांतवर तैनात राहू शकतात. हवेतील १०० किलोमीटर पर्यंतचे विविध उंचीवरील लक्ष्य भेदणारी बराक-८ ही क्षेपणास्त्रे विक्रांतवर तैनात असणार आहेत. तब्बल २६२ मीटर लांब आणि १४ मजली उंच अशा या स्वदेशी बनावटीच्या विमानवाहू युद्धनौकेमुळे नौदलाच्या प्रहार क्षमतेत मोलाची भर पडणार आहे. विमानवाहू युद्धनौका बांधण्याचे तंत्रज्ञान हे अत्यंत आव्हानात्मक समजले जाते. विमनानवाहू युद्धनौक बांधणे हे जगात आत्तापर्यंत फक्त मोजक्या देशांना शक्य झाले आहे. आता यामध्ये भारताचीही भर पडली आहे. स्वदेशी बनावटीची ४४ हजार टन वजनाची आयएनएस विक्रांत ही कोरी करकरीत विमानवाहू नौका कोचीन शिपयार्डने नुकतीच भारतीय नौदलाकडे सुपूर्त केली होती. नौकेत ७६ टक्के स्वदेशी सामग्री आणि उपकरणांचा अंतर्भाव ‘मेक इन इंडिया’ उपक्रमाचे फलित असल्याचे नौदलाने म्हटले आहे. दशकभरात अनेक आव्हानांवर मात करीत ही नौका आकारास आली. आयएनएस विक्रांतने विमानवाहू जहाजांची रचना आणि बांधणीची क्षमता असणाऱ्या जगातील काही मोजक्याच देशांच्या गटात भारताला स्थान मिळवून दिले. भारतीय नौदलाचे प्रभाव क्षेत्र विस्तारण्यासोबत ही नौका शक्ती संतुलनाचे काम करणार आहे. ४४ हजार टन वजनाची ही नौका वायू तंत्रज्ञानावर आधारित आहे. संयुक्त गॅस टर्बाईन प्रणालीतून ८० मेगावॉट वीज मिळते. त्यायोगे ती ताशी २८ सागरी मैल वेगात मार्गक्रमण करू शकते. सामान्य स्थितीत १८ सागरी मैल वेगाने ती प्रवास करेल, ज्यामुळे साडेसात ते आठ हजार सागरी मैलाचे अंतर पार करता येईल. २६२ मीटर लांब, ६२ मीटर रुंद आणि ५९ मीटर उंच असे तिचे अवाढव्य रूप आहे. तळभागाचे क्षेत्रफळ दोन फुटबॉल मैदानांइतके भरेल. १४ मजली नौकेच्या पायावर डोलारा सांभाळणारी पाच विशेष स्वरूपाची बांधकामे (सुपर स्ट्रक्चर्स) आहेत. १७०० जणांच्या चालक दलास डोळ्यासमोर ठेऊन २३०० निरनिराळे कप्पे तयार करण्यात आले आहेत. त्यामध्ये महिला अधिकाऱ्यांसाठी स्वतंत्र व्यवस्था आहे. यंत्रणा संचलन, दिशादर्शन, विमानासाठी खास वर्गीकृत केलेल्या जागा आहेत. या विमानवाहू नौकेसाठी खास लढाऊ व्यवस्थापन प्रणालीही देशातच विकसित करण्यात आली. त्याद्वारे जहाजाचे संवेदक, शस्त्रे, माहितीच्या जोडण्या एकत्रित होऊन लढाऊ विभागाची जबाबदारी सांभाळणारे प्रभावीपणे कामगिरी करू शकतील. साधारणत: ३० हलकी लढाऊ विमाने, हेलिकॉप्टरचा ताफा तिच्यावर तैनात राहतील. हवाई हल्ल्यांपासून पूर्वसूचना देणारी यंत्रणा, दिशा दर्शनासाठी बहुपर्यायी व्यवस्था अशा अनेक यंत्रणांचा अंतर्भाव आहे. दोन धावपट्ट्यांना कमी जागेत उड्डाण आणि विमान नियंत्रित करण्याच्या व्यवस्थेची जोड मिळाली आहे. आयएनएस विक्रांत आत्मनिर्भर भारताचं प्रतिक ठरणार, असं पंतप्रधान मोदी म्हणाले आहेत. नौदलाच्या नव्या झेंड्यावरून आता सेंट जॉर्ज क्रॉस हटवण्यात आलं आहे. आयएएनएस विक्रांत वर महिला देखील तैनात असणार आहेत, असंही मोदींनी सांगितलं.