Dr. Manmohan Singh: कसा होता डॉ. मनमोहन सिंग यांचा अर्थतज्ज्ञ ते पंतप्रधान होण्यापर्यंतचा प्रवास? जाणून घ्या

भारताचे १३ वे पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांचे गुरुवारी (२६ डिसेंबर) वयाच्या ९२ व्या वर्षी निधन झाले. देशाच्या आर्थिक सुधारणांचे शिल्पकार म्हणून त्यांची ओळख आहे. त्यांच्या योगदानामुळे जागतिक नकाशावर भारतीय अर्थव्यवस्थेला नवी दिशा मिळाली. डॉ.सिंग यांचे जीवन सेवा, विद्वत्ता आणि नेतृत्वाचे अद्वितीय उदाहरण होते. (पीटीआय फोटो) डॉ.मनमोहन सिंग यांचा जन्म २६ सप्टेंबर १९३२ रोजी पाकिस्तानातील पंजाब प्रांतातील गाह गावात झाला. त्यांनी त्यांचे प्रारंभिक शिक्षण पंजाब विद्यापीठ, चंदीगड येथून घेतले, अर्थशास्त्रात पदव्युत्तर पदवी प्राप्त केली आणि नंतर ऑक्सफर्ड विद्यापीठातून डॉक्टरेट पदवी प्राप्त केली. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) डॉ. मनमोहन सिंग यांनी १९७१ मध्ये भारतीय व्यापार मंत्रालयात आर्थिक सल्लागार म्हणून आपली कारकीर्द सुरू केली. १९७६ मध्ये ते अर्थ मंत्रालयाचे मुख्य आर्थिक सल्लागार बनले. त्यानंतर त्यांनी भारतीय रिझर्व्ह बँकेचे संचालक, आशियाई विकास बँकेचे भारताचे पर्यायी गव्हर्नर आणि आंतरराष्ट्रीय बँकेचे भारताचे प्रतिनिधी अशी महत्त्वाची पदे भूषवली. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) १९९१ मध्ये, जेव्हा भारत गंभीर आर्थिक संकटाचा सामना करत होता, तेव्हा अर्थमंत्री म्हणून त्यांनी आर्थिक उदारीकरणाचा पाया घातला. त्यांनी सुरू केलेल्या सुधारणांमुळे भारतीय अर्थव्यवस्था जागतिक स्तरावर स्पर्धात्मक बनली. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) डॉ. मनमोहन सिंग यांनी २२ मे २००४ ते २६ मे २०१४ पर्यंत भारताचे पंतप्रधान म्हणून काम केले. त्यांच्या नेतृत्वाखाली काँग्रेसच्या नेतृत्वाखालील संयुक्त पुरोगामी आघाडी (यूपीए) सरकारने ३,६५६ दिवस राज्य केले. जवाहरलाल नेहरू आणि इंदिरा गांधी यांच्या नंतर ते भारतीय इतिहासातील तिसरे सर्वात जास्त काळ सेवा देणारे पंतप्रधान बनले. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) २००४ मध्ये सोनिया गांधींनी पंतप्रधान होण्याची ऑफर नाकारली आणि डॉ.सिंग यांची पंतप्रधानपदी नियुक्ती केली. हे एक असामान्य पॉवर शेअरिंग मॉडेल होते, ज्यामध्ये सोनिया गांधींनी 'राजकीय' निर्णय घेतले आणि डॉ. सिंग यांनी 'शासनाची' जबाबदारी घेतली. (फोटो: रॉयटर्स) डॉ.मनमोहन सिंग हे आर्थिक उदारीकरणाचे पुरस्कर्ते म्हणून ओळखले जातात. त्यांच्या नेतृत्वाखाली भारताने उच्च विकास दराकडे वाटचाल केली आणि जागतिक आर्थिक आव्हानांना न जुमानता अर्थव्यवस्था मजबूत केली. त्यांच्या धोरणांनी भारताला जागतिक व्यापार आणि गुंतवणुकीचे केंद्र म्हणून स्थापित केले. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) डॉ.सिंग यांचे योगदान केवळ अर्थव्यवस्थेपुरते मर्यादित नव्हते. भारतीय राजकारण, समाजकल्याण आणि मुत्सद्देगिरीमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देणारे ते नेते होते. पंतप्रधान म्हणून त्यांनी सर्वसमावेशक विकास, सामाजिक कल्याण आणि परराष्ट्र धोरणाला प्राधान्य दिले. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) त्यांच्या कार्यकाळात भारताने अनेक जागतिक आर्थिक संकटांवर मात केली आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर आपले स्थान मजबूत केले. २००८ मध्ये डॉ. मनमोहन सिंग यांनी भारत-अमेरिका अणुकराराचे नेतृत्व केले, ज्यामुळे दोन्ही देशांमधील धोरणात्मक संबंध मजबूत झाले. अमेरिकेचे अध्यक्ष जॉर्ज बुश यांच्यासोबतची त्यांची भागीदारी ऐतिहासिक मानली जाते. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) डॉ. मनमोहन सिंग यांचे जीवन दाखवते की एखादी व्यक्ती आपल्या जिद्द आणि कठोर परिश्रमाने कशी विनम्र राहून सुरुवातीपासून पंतप्रधानपदापर्यंत पोहोचू शकते. डॉ.मनमोहन सिंग यांचा संघर्ष आणि त्यांनी दाखवलेला प्रामाणिकपणा आणि नेतृत्व भारतीय राजकारणातील मैलाचा दगड म्हणून नेहमीच स्मरणात राहील. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस) आज भारताने देशाला आर्थिक आणि सामाजिकदृष्ट्या मजबूत करणारा नेता गमावला आहे. त्यांची दूरदृष्टी, प्रामाणिकपणा आणि नेतृत्वाने राष्ट्राच्या इतिहासावर अमिट छाप सोडली. त्यांची विद्वत्ता, साधेपणा आणि सेवेच्या भावनेसाठी ते सदैव स्मरणात राहतील. डॉ.मनमोहन सिंग यांचे योगदान पुढील पिढ्यांसाठी प्रेरणादायी राहील. (फोटो: इंडियन एक्सप्रेस)हेही वाचा- २ घरं, बँक खात्यातील रक्कम अन्…; माजी पंतप्रधान मनमोहन सिंगांच्या संपत्तीबद्दल जाणून घ्या