4 warning signs of gallstones: पित्ताशयात खडे होण्याचा त्रास हल्ली अनेकांमध्ये वाढताना दिसतोय, हा अतिशय वेदनादायी आजार असल्याने बहुतेकांना त्रास सुरू झाल्यानंतर जागेवरून उठतादेखील येत नाही. हल्ली सर्व वयोगटातील लोकांमध्ये या आजाराचे प्रमाण वाढतेय. आहार, स्थूल शरीर, जाडेपणा, अतिस्थूलपणा, अति तूपकट, तेलकट खाणं, आहारात तंतूमय पदार्थ न घेणं, बैठी कामं करणं, व्यायामाचा अभाव, वरचेवर फास्ट फूड किंवा जंक फूड खाणे या सर्व गोष्टींमुळे पित्ताशयात खडे तयार होण्याचे प्रमाण वाढतेय. नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनच्या मते, पित्ताशयाचे खडे हे कोलेस्ट्रॉल, बिलीरुबिन आणि पित्तपासून बनलेल्या पित्ताशयामध्ये स्फटिकीकृत साठे असतात.
पित्ताशयाचे खडे होण्याची कारणे काय आहेत?
नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ डायबिटीस अँड डायजेस्टिव्ह अँड किडनी डिसीजनुसार, अमेरिकन लोकसंख्येच्या सुमारे १० ते १५ टक्के लोकांना पित्ताशयाचे खडे होतात, सुमारे दहा लाख लोकांना या खड्यांचे निदान होते, असे एनसीबीआयच्या असंख्य अभ्यास आणि आकडेवारीवरून असे दिसून येते की ते महिलांमध्ये अधिक सामान्य आहेत.
डॉक्टरांच्या मते, चार मुख्य जोखीम घटक आहेत जे पित्ताशयाचे खडे होण्याची शक्यता वाढवू शकतात:
लठ्ठपणा
जलद वजन कमी होणे हा एक अतिरिक्त जोखीम घटक आहे (जीएलपी-१ औषधे घेत असताना)
ते म्हणतात की, ज्या महिला गर्भवती आहेत किंवा ज्यांनी अनेक गर्भधारणा केल्या आहेत त्यांना पित्ताशयाचे खडे होण्याचा धोका जास्त असतो.
सामान्य पित्ताशयाच्या खड्यांची लक्षणे कोणती आहेत?
बहुतेक पित्ताशयाच्या खड्यांमध्ये कोणतीही लक्षणे नसतात किंवा दिसून येत नाहीत, त्यामुळे अनेकांना वर्षानुवर्षे कळत नाही.
मात्र काही सामान्य लक्षणे आहेत, ज्यांकडे दुर्लक्ष करू नका
- अधूनमधून पोटदुखी
- जेवणानंतर मळमळ, विशेषतः चरबीयुक्त पदार्थ
- पोटाच्या मध्यभागी किंवा उजव्या ओटीपोटाच्या वरच्या भागात वेदना
- उजव्या खांद्याच्या भागात आणि वरच्या पाठीत वेदना
गंभीर पित्ताशयाच्या खड्यांची लक्षणे कोणती आहेत?
पित्ताशयाच्या खड्यांचा आणखी एक गंभीर प्रकार आहे, ज्यासाठी त्वरित वैद्यकीय मदतीची आवश्यकता असते. तीव्र पित्ताशयाचा दाह म्हणून ओळखले जाते, जेव्हा एक किंवा अधिक पित्ताशयाचे खडे पित्ताशयामध्ये अडथळा आणतात आणि शस्त्रक्रियेने काढून टाकावे लागतात तेव्हा असे होते. येथे वेदना अचानक आणि तीव्र असते आणि हळूहळू वाढत जाते.
जसे की:
- तीव्र पोटदुखी
- ताप
- थंडी वाजणे
- उलट्या होणे
शस्त्रक्रियेची गरज कोणाला?
डॉ. गुप्ता यांनी शस्त्रक्रियेचा विचार करण्यापूर्वी रुग्णांनी आधी नैसर्गिक उपाय आणि आहारात काही बदल करून या समस्येवर उपचार करण्याचा प्रयत्न करावा, असा सल्ला दिला. पोटाच्या उजव्या बाजूला वरती किंवा मध्यभागी दुखणे, मल-मूत्राचा रंग बदलणे, त्वचा आणि डोळ्यांमधील पांढरा भाग पिवळा पडणे, पित्ताशयात जळजळ या लक्षणांसह पित्ताशयात अनेक किंवा मोठे दगड असल्याचे निदान झाल्यास वेळेवर शस्त्रक्रिया करणे आवश्यक आहे. ७-१० मिमीपेक्षा जास्त मोठा दगड पित्तनलिकेत अडकून राहिला तर पित्तरस आतड्यात नेणारा मार्ग अरुंद होतो व पित्तरस यकृता (लिव्हर) मध्ये साचू लागतो. अशावेळी वरील लक्षणे दिसू लागतात. डॉ. गुप्ता यांच्या मते, वजन कमी करण्याच्या शस्त्रक्रियेचा विचार करत असलेल्या व्यक्तीने पित्ताशयाच्या शस्त्रक्रियेचा विचार केला पाहिजे.