What are the early signs of diabetes : देशात आणि जगात मधुमेहाच्या रुग्णांची संख्या झपाट्याने वाढत आहे. मधुमेह हा सायलेंट किलर म्हणून ओळखला जातो. २०२४ मध्ये आंतरराष्ट्रीय मधुमेह महासंघाने जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार, भारतातील अंदाजे ८.९ कोटी प्रौढांना टाइप २ मधुमेह आहे. हा एक चयापचय रोग आहे जो नियंत्रित केला नाही तर तो हळूहळू आपल्या शरीरातील हृदय, मूत्रपिंड, फुफ्फुसे आणि डोळे यासारख्या अवयवांना नुकसान पोहोचवू लागतो. जेव्हा शरीर हळूहळू मधुमेहाच्या विळख्यात येते तेव्हा आपले शरीर लहान संकेत पाठवू लागते. मधुमेहाची लक्षणे वेळीच समजली तर या आजारावर नियंत्रण ठेवणे सोपे होते.
मधुमेहापूर्वीच्या स्थितीला प्री-डायबेटीज म्हणतात. जीवनशैली आणि आहार बदलून प्री-डायबेटीज सहजपणे उलट करता येते म्हणजेच पूर्णपणे बरा करता येतो. अमेरिकन डायबिटीज असोसिएशनच्या मते, मधुमेहाने ग्रस्त असलेल्या लोकांमध्ये बरीच लक्षणे असतात. जर मधुमेहाची लक्षणे वेळीच समजली तर हा आजार सहजपणे नियंत्रित केला जाऊ शकतो. रक्तातील साखरेची पा तळी जास्त असताना आपले शरीर कोणते संकेत देते ते जाणून घेऊया.
कोणत्याही कारणाशिवाय अचानक वजनात बदल
अनावश्यक वजन वाढणे हे रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढण्याचे लक्षण असू शकते. काही लोकांमध्ये इन्सुलिनची पातळी जास्त असल्याने चरबी साठवण्यास मदत होते, विशेषतः पोटाभोवती. त्याच वेळी, काही लोकांचे शरीर उर्जेसाठी स्नायू तोडण्यास सुरुवात करते कारण ग्लुकोजचा योग्य वापर होत नाही. शरीराच्या आकारात कोणताही बदल हा बहुतेकदा चयापचय असंतुलनाचे प्रारंभिक लक्षण असतो.
मान किंवा काखेतील त्वचा काळी पडणे
अ‍ॅकॅन्थोसिस निग्रिकन्स म्हणजे मान, काखे किंवा मांड्यांवर एक गडद मखमली त्वचा. त्वचेत असा बदल इन्सुलिनची पातळी खूप जास्त असल्याचे स्पष्ट संकेत आहे. साखरेचे नियंत्रण कठीण होत आहे याची शरीराची मूक चेतावणी आहे.
सतत तहान लागणे आणि वारंवार लघवी होणे
रक्तातील साखरेची पातळी वाढली की मूत्रपिंड अतिरिक्त ग्लुकोज बाहेर टाकण्यासाठी जास्त काम करतात. यामुळे लघवीचे प्रमाण वाढते आणि सतत तहान लागते. हे बहुतेकदा निर्जलीकरण किंवा उष्ण हवामानाचा परिणाम समजले जाते, परंतु प्रत्यक्षात ते शरीराचे सिग्नल असते की साखरेचे संतुलन बिघडले आहे.
पायांना सूज आणि सूज
घोटे आणि पायांना सतत सूज येणे हे उच्च रक्तातील साखरेचे प्रारंभिक लक्षण असू शकते. जेव्हा रक्तातील साखरेच्या पातळीत चढ-उतार रक्ताभिसरण आणि मूत्रपिंडाच्या कार्यावर परिणाम करू लागतात तेव्हा असे होते, ज्यामुळे शरीरात द्रव जमा होऊ लागतो. कालांतराने, उच्च ग्लुकोज रक्तवाहिन्यांना देखील नुकसान पोहोचवू शकते, रक्त प्रवाह मंदावतो आणि जळजळ वाढू शकते. संध्याकाळी बराच वेळ बसल्यानंतर ते अनेकदा वाढते.
मानेवरील चरबी वाढणे
मानेमध्ये अचानक वाढलेली लठ्ठपणा किंवा वाढलेली चरबी हे केवळ वजन वाढण्याचे लक्षण नाही. अभ्यासातून असे दिसून आले आहे की मानेतील लठ्ठपणा हा इन्सुलिन प्रतिरोधनाचा एक मजबूत सूचक असू शकतो. जेव्हा मानेमध्ये आणि खांद्यावर चरबी जमा होऊ लागते, तेव्हा शरीर हे दर्शवते की इन्सुलिन योग्यरित्या काम करत नाही आणि जास्त ग्लुकोज चरबी म्हणून साठवले जात आहे. हा नमुना मेटाबॉलिक सिंड्रोम आणि टाइप 2 मधुमेहाच्या उच्च जोखमीशी संबंधित आहे.
पाठीवर कुबड आल्यासारखा उंचवटा येणे
पेल्विसच्या वरच्या भागात कुबड आल्यासारखा उंचवटा येतो, ज्याला बहुतेकदा बफेलो हंप म्हणतात. हे हार्मोनल असंतुलनामुळे असू शकते, विशेषतः उच्च कोर्टिसोल पातळीमुळे. ही पातळी बहुतेकदा शरीरात दीर्घकालीन ताण किंवा इन्सुलिन प्रतिरोधनासह वाढते. जरी हे सामान्यतः कुशिंग सिंड्रोमशी संबंधित असले तरी, ते प्रीडायबिटीजमध्ये देखील दिसून येते. हा शरीराचा सिग्नल आहे की हार्मोन्स आणि चयापचय संतुलित नाहीत.
हात आणि पायात मुंग्या येणे
हळूहळू मुंग्या येणे, सुया आणि सुया किंवा हात आणि पायांमध्ये कधीकधी सुन्नपणा याकडे दुर्लक्ष करू नका. रक्तातील साखरेच्या पातळीत बदल झाल्यामुळे नसांवर दबाव येत असल्याचे हे प्रारंभिक लक्षण आहेत. दुर्लक्ष केल्यास ते मधुमेही न्यूरोपॅथीमध्ये विकसित होऊ शकते, परंतु सुरुवातीच्या टप्प्यात, वेळेवर काळजी आणि जीवनशैलीतील बदलांनी ते पूर्णपणे बरे होऊ शकते.
मधुमेह कसे टाळावे?
हळूहळू मुंग्या येणे, सुया आणि सुया किंवा हात आणि पायांमध्ये कधीकधी सुन्नपणा याकडे दुर्लक्ष करू नका. रक्तातील साखरेच्या पातळीत बदल झाल्यामुळे नसांवर दबाव येत असल्याचे हे प्रारंभिक लक्षण आहेत. दुर्लक्ष केल्यास ते मधुमेही न्यूरोपॅथीमध्ये विकसित होऊ शकते, परंतु सुरुवातीच्या टप्प्यात, वेळेवर काळजी आणि जीवनशैलीतील बदलांनी ते पूर्णपणे बरे होऊ शकते.
जर तुम्हाला मधुमेह रोखायचा असेल, तर लहान पण सातत्यपूर्ण प्रयत्न करा. निरोगी सवयींचा अवलंब करा. भरपूर पाणी प्या, तुमचे शरीर सक्रिय ठेवा. संतुलित आहार घ्या आणि तुमचे वजन नियंत्रित करा. ताण नियंत्रित करणे अत्यंत महत्वाचे आहे. पुरेशी झोप घेऊन आणि व्यायाम करून ताण व्यवस्थापित करा. जीवनशैलीतील हे साधे बदल मधुमेहाचा धोका कमी करण्यास मदत करू शकतात.