चिंपांझींची हुशारी अन् हत्तींची स्मरणशक्ती, ‘हे’ प्राणी तुम्हाला वाटते त्यापेक्षा आहेत हुशार, जगातील सर्वात बुद्धिमान प्राणी कोणता?

निसर्गात असे अनेक प्राणी आहेत जे त्यांच्या अद्वितीय बुद्धिमत्तेसाठी आणि कौशल्यासाठी ओळखले जातात. काही प्राण्यांची स्मरणशक्ती खूप तीक्ष्ण असते, तर काहींमध्ये समस्या सोडवण्याची अद्भुत क्षमता असते. संशोधकांना असे आढळून आले आहे की काही प्राण्यांमध्ये शिकण्याची, अनुकरण करण्याची, निर्णय घेण्याची आणि सहानुभूती दाखवण्याची क्षमता असते. जगातील सर्वात बुद्धिमान प्राण्यांबद्दल जाणून घेऊया. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) डॉल्फिन डॉल्फिन हे पृथ्वीवरील सर्वात बुद्धिमान प्राण्यांपैकी एक मानले जातात. ते नवीन गोष्टी खूप लवकर शिकू शकतात आणि इतरांचे अनुकरण करण्यातही ते तरबेज असतात. डॉल्फिन गटात राहणे आणि जटिल संप्रेषण प्रणाली (Complex communication systems) वापरण्यास प्राधान्य देतात. शास्त्रज्ञांचा असा विश्वास आहे की डॉल्फिन त्यांच्या साथीदारांना नावाने ओळखू शकतात आणि विशेष सिग्नलद्वारे एकमेकांशी संवाद साधू शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) कावळे कावळे त्यांच्या हुशारी आणि बुद्धिमत्तेसाठी प्रसिद्ध आहेत. अनेक संस्कृतींमध्ये त्यांना रहस्यमय पक्षी मानले जाते. कावळे साधने वापरू शकतात, गुंतागुंतीच्या समस्या सोडवू शकतात आणि इतर प्राण्यांकडूनही शिकू शकतात. शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले आहे की कावळे त्यांच्या साथीदारांना ओळखतात आणि विशेष प्रकारच्या सिग्नलचा वापर करून त्यांच्याशी संवाद साधतात. तसेच ते समस्या सोडवण्यातही तज्ज्ञ आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) डुक्कर लोक अनेकदा डुकरांना बुद्धिमान प्राणी मानत नाहीत, परंतु प्रत्यक्षात ते अनेक प्रकारे मानवांपेक्षा हुशार आहेत. डुक्कर सहजपणे नवीन गोष्टी शिकू शकतात आणि विविध युक्त्या लक्षात ठेवू शकतात. डुकरांवर केलेल्या प्रयोगांमध्ये शास्त्रज्ञांना असे आढळून आले आहे की ते आरशाची चाचणी उत्तीर्ण होऊ शकतात, म्हणजेच ते त्यांचे प्रतिबिंब ओळखू शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) चिंपांझी चिंपांझींना समजून घेण्यासाठी अनेक वर्षांपासून संशोधन केले जात आहे आणि निकालांवरून असे दिसून आले आहे की ते ग्रहावरील सर्वात हुशार प्राण्यांपैकी एक आहेत. चिंपांझी, जे त्यांचे ९९% डीएनए मानवांबरोबर सामायिक करतात, त्यांना साधने कशी वापरायची हे माहित असते, चिन्हे वापरून संवाद साधू शकतात आणि रणनीती आखून समस्या सोडवू शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) हत्ती 'हत्ती कधीही विसरत नाहीत' - ही म्हण कोणत्याही कारणाशिवाय प्रसिद्ध झाली नाही. हत्ती त्यांच्या अविश्वसनीय स्मरणशक्ती आणि शिकण्याच्या क्षमतेसाठी ओळखले जातात. ते अनेक वर्षे रस्ते आणि पाण्याचे स्रोत लक्षात ठेवू शकतात. हत्ती त्यांच्या गटातील सदस्यांना ओळखू शकतात आणि त्यांच्याशी भावनिक संबंध जोडू शकतात. शास्त्रज्ञांना असेही आढळून आले आहे की हत्ती त्यांच्या मृत साथीदारांसाठी शोक करतात, हे खोल भावनिक समजुतीचे लक्षण आहे. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) ऑक्टोपस ऑक्टोपस हा सागरी जगातील सर्वात हुशार प्राण्यांपैकी एक मानला जातो. ते त्यांच्या वातावरणाशी जुळवून घेऊ शकतात आणि कडक पहारा असलेल्या टाक्यांमधूनही पळून जाऊ शकतात. त्यांचा मेंदू त्यांच्या संपूर्ण शरीरात पसरलेला असतो, ज्यामुळे ते एकाच वेळी अनेक कामे करू शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) बोनोबोस बोनोबो हे चिंपांझींचे जवळची प्रजाती आहेत आणि त्यांच्या बुद्धिमत्तेसाठी प्रसिद्ध आहेत. ते मानवांप्रमाणे सामाजिक गटात राहतात आणि संवाद साधण्यासाठी हावभावांचा वापर करतात. बोनोबो त्यांच्या शांत स्वभावासाठी आणि सहकार्याच्या प्रवृत्तीसाठी ओळखले जातात. ते सहानुभूती दाखवू शकतात आणि गरजूंना मदत करू शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) उंदीर उंदरांच्या बुद्धिमत्तेचा अंदाज लावता येतो की त्यांचा वापर वैज्ञानिक संशोधनात सर्वाधिक केला जातो. ते सहजपणे गोष्टी शिकू शकतात, चक्रव्यूहातून मार्ग काढू शकतात आणि नवीन परिस्थितींशी जुळवून घेऊ शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) कबुतरे कबुतरांना अनेकदा कमी लेखले जाते, परंतु प्रत्यक्षात ते खूप हुशार असतात. ते गुंतागुंतीच्या समस्या सोडवू शकतात, नमुने ओळखू शकतात आणि त्यांचा मार्ग बराच काळ लक्षात ठेवू शकतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)