हेमंत कर्णिक
‘चांदोबा’त बालबुद्धीला भावणाऱ्या, पुराणातल्या वातावरणात शोभाव्यात अशा काल्पनिक, अद्भुतरम्य गोष्टी असत. आजचं राजकारण थेट तशाच पद्धतीने सुरू आहे, असं तुम्हाला वाटत नाही का?
१.
लोकशाही, लोकांच्या प्रतिनिधींची राजवट, ही आधुनिक संकल्पना आहे. पश्चिम युरोपातले देश, अमेरिका वगैरे देशांमध्ये लोकशाही राजवट असल्याचं आपण पाहातो. इतकंच नाही, इंग्लंड ही लोकशाहीची जननी होय, पहिल्यापासून लोकशाही राज्यव्यवस्था असलेल्या अमेरिकेला स्वातंत्र्य मिळून २०० र्वष होऊन गेली, अशा गोष्टी आपल्या कानावर पडलेल्या असतात आणि त्यातून ‘गोऱ्या लोकांच्या देशांत लोकशाही फार पूर्वीपासून आहे,’ असा समज होण्याची शक्यता आहे. पण तसं नाही. अगदी ग्रीसच्या ‘सिटी स्टेट्स’मध्ये गुलामांनाच काय, जमीनजुमला न बाळगणाऱ्या कोणालाच कारभारात भाग घेण्याचा अधिकार नव्हता. सर्व सज्ञान नागरिकांना मतदानाचा अधिकार, एका व्यक्तीला एक मत, असा लोकशाहीचा अर्थ लावायचा झाला; तर अमेरिकेत स्त्रियांना मतदानाचा अधिकार १९१९ साली मिळाला. इंग्लंडात वंशपरंपरेने जे उमराव होत, त्यांच्या ‘हाऊस ऑफ लॉर्ड्स’चं स्थान सर्वसामान्यांनी (म्हणजे सुरुवातीच्या काळात जमीनजुमला बाळगणाऱ्यांनीच!) निवडलेल्या ‘हाऊस ऑफ कॉमन्स’च्या वर होतं. सत्तेत हाऊस ऑफ कॉमन्स वर जाण्यासाठी १९१८ साल उजाडावं लागलं. स्वित्र्झलडमध्ये स्त्रियांना मतदानाचा पूर्ण अधिकार कधी मिळाला, माहीत आहे? १९९० साली! तर, अगदी गोऱ्या लोकांच्या देशातही लोकशाही नामक राज्यव्यवस्था पूर्णाशाने विकसित होण्यासाठी विसावं शतक उजाडावं लागलं.
मराठीतील सर्व विशेष लेख बातम्या वाचा. मराठी ताज्या बातम्या (Latest Marathi News) वाचण्यासाठी डाउनलोड करा लोकसत्ताचं Marathi News App.
Web Title: Democracy the modern concept of rule by representatives of the people amy