निरोगी राहण्यासाठी योग्य आहार घेणे गरजेचे आहे. निरोगी दिनचर्या आपले शरीर मजबूत करते. निरोगी जीवनशैलीसाठी सकाळच्या नाश्त्यापासून रात्रीच्या जेवणपर्यंत आपला आहार चांगला असणे आवश्यक आहे. पण, तुमच्या जेवणात कोणत्या पदार्थांचा समावेश असावा? आपल्या जेवणाच्या तिन्ही वेळांना तुमच्या आहारात बाजारी असावी का, मग कोणती बाजरी खाणे तुमच्यासाठी चांगले आहे? याच विषयावर मुख्य आहार तज्ज्ञ डॉ. नॅन्सी साहनी यांनी माहिती दिल्याचे वृत्त द इंडियन एक्स्प्रेसने दिले आहे. त्याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेऊ.
डॉ. नॅन्सी सांगतात, “बाजरी आरोग्यदायी आहे. त्यामध्ये कार्ब्स, प्रोटीन, लोह, झिंक व अमिनो अ‍ॅसिड यांसारखे पोषक घटक आढळतात. त्याशिवाय बाजरीमध्ये राबोफ्लेविन, फॉलिक अ‍ॅसिड व बिटा कॅरोटिन असतात. बाजरीमध्ये जीवनसत्त्वे, खनिजे, अँटिऑक्सिडंट्स व फायबर मुबलक प्रमाणात असतात; जे आपल्या शरीराला निरोगी ठेवण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. आपले आरोग्य चांगले राहावे आणि वजन वाढू नये यासाठी अनेकदा बाजरीची भाकरी खाल्ली जाते.”
(हे ही वाचा : तुम्ही १४ दिवस मेथीचे दाणे खाल्ले तर तुमच्या शरीरावर काय परिणाम होईल? डॉक्टरांकडून जाणून घ्या…)
नाश्त्यासाठी कोणती बाजरी उत्तम आहे?
न्याहारी आणि दुपारच्या जेवणात दिवसातून एकदा बाजरीचा समावेश करणे चांगले आहे, कारण- त्यामुळे आपल्या क्रियाकलाप पचन प्रक्रियेस मदत मिळते. नाश्त्यासाठी नाचणी (बाजरी) बरोबर निरोगी दलिया बनवा. नाचणी ही एक बहुमुखी बाजरी आहे; ज्यामध्ये अमिनो ॲसिड असते, जे भूक कमी करते आणि वजन नियंत्रणात ठेवण्यास मदत करते. त्यामुळे शरीरातील कोलेस्ट्राॅलची पातळी खाली येते. मधुमेह आणि हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी समस्या असलेल्यांसाठीही हे अत्यंत फायदेशीर आहे.
दुपारच्या जेवणासाठी कोणती बाजरी उत्तम आहे?
मोती बाजरी आणि ज्वारीने बनवलेल्या भाकऱ्यांसाठी पीठ कोमट पाण्याने चांगले मळून घेतले जातात. मेथी/किसलेला मुळा/गाजर, कढीपत्ता, कांदे आणि काही मसाले यात घाला. डाळ आणि हिरव्या भाजीबरोबर घ्या. बाजरीत जास्त प्रमाणात मॅग्नेशियम असते आणि ते मायग्रेनचे झटके, रक्तदाब, कोलेस्ट्रॉल, दमा आणि संबंधित श्वसन समस्या दूर करण्यासाठी ओळखले जाते.
मोत्याच्या बाजरीमध्ये अँटिऑक्सिडंट्स असतात जे हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग रोखण्यास मदत करतात. गव्हाच्या चपातीच्या बदल्यात बाजरीचा समावेश करा, ज्वारी संधिवात प्रतिबंधित करते. उन्हाळ्यात थंडगार, ज्वारी चिला आणि उपमाच्या स्वरूपातही खाता येते.
रात्रीच्या जेवणात कोणती बाजरी असावी?
दिवसाचे शेवटचे जेवण हलके असावे आणि जर तुम्ही तुमचा बाजरीचा कोटा पूर्ण करण्यासाठी हे जेवण निवडत असाल, तर बार्नयार्ड बाजरीची खिचडी ही सर्वांत चांगली बाब आहे. मूग डाळ व भाज्या घाला आणि प्रेशर कुकरमध्ये चांगले शिजवा. दुसरा पर्याय म्हणजे फॉक्सटेल (मॅग्नेशियम जास्त) उपमा, चणा डाळ आणि चिरलेल्या भाज्या. रात्रीच्या जेवणात या दोन्ही बाजरी पोटाला हलकी होतील. बार्नयार्डमध्ये कॅल्शियमचे प्रमाण सर्वाधिक असते; जे तांदूळ किंवा गव्हाच्या १० पट असते. हे पचण्याजोगे प्रथिने व विद्रव्य आणि अघुलनशील घटकांच्या चांगल्या संतुलनासह आहारातील फायबरचा एक चांगला स्रोतदेखील आहे. बार्नयार्ड बाजरीमध्ये कमी कार्बोहायड्रेट सामग्री असते; जी हळूहळू पचते. त्यामुळे रक्तातील ग्लुकोज आणि कोलेस्ट्रॉलची पातळी नियंत्रित होते.