मुंबई : राज्यामध्ये तिसऱ्या भाषेला सर्वच स्तरातून झालेल्या विरोधानंतर राज्य सरकारने तिसऱ्या भाषेचा निर्णय मागे घेतला. त्यामुळे राज्य शैक्षणिक संशोधन व प्रशिक्षण परिषदेने (एससीईआरटी) नव्याने जाहीर केलेल्या सुधारित वेळापत्रकातून हिंदी विषय हद्दपार करण्यात आला आहे. त्यामुळे आता मराठी व इंग्रजी माध्यमांच्या शाळामध्ये फक्त दोनच भाषा शिकवल्या जाणार असून तिसऱ्या भाषेची सक्ती असणार नाही. तिसऱ्या भाषेच्या समावेशानंतर कमी केलेला कला, क्रीडा आणि कार्यानुभवाचा वेळ वाढवण्यात आला असून शाळांनी लवकरात लवकर विषयनिहाय तासिका विभागणीच्या आधारे वेळापत्रक तयार करावे, असे सुचवण्यात आले आहे.
शालेय शिक्षण विभागाने १७ जून रोजी रात्री उशिरा हिंदी ही सर्वसाधारण भाषा असून, इयत्ता पहिलीपासून इंग्रजी व मराठी माध्यमांच्या शाळांमध्ये हिंदी शिकविण्यात येणार असल्याचे जाहीर केले. त्यानंतर १९ जून रोजी एससीईआरटीने इयत्ता पहिली व दुसरीचे वेळापत्रक जाहीर केले. त्यात तिसऱ्या भाषेसाठी कला, क्रीडा व कार्यानुभवाचे तास कमी करण्यात आले होते. कला, क्रीडा व कार्यानुभवाचे आठवड्यातून तासिका कायम ठेवल्या मात्र त्यांचा कालावधी कमी करण्यात आला होता.
जुन्या वेळापत्रकामध्ये कलाशिक्षणाची तासिका ६० मिनिटांची होती, तसेच शारीरिक शिक्षण व कार्यानुभावाची तासिका ही ४५ मिनिटांची होती. मात्र या तिन्ही विषयांच्या तासिकाचा कालावधी ३५ मिनिटांचा करण्यात आला. मात्र गुरूवारी एसईआरटीने जाहीर केलेल्या सुधारित वेळापत्रकामध्ये या विषयांच्या तासिकांचा कालावधी कायम ठेवण्यात आला आहे. मात्र साप्ताहिक तासिकांमध्ये वाढ करण्यात आली आहे. शारीरिक शिक्षण व कार्यानुभावा या दोन्ही विषयांसाठी एक अतिरिक्त तासिका देण्यात आली आहे.
कलाशिक्षणाच्या दोन तासिका वाढविण्यात आल्या आहेत. विशेष म्हणजे राष्ट्रीय अभ्यासक्रम आराखड्यानुसार निश्चित केलेल्या घड्याळी तासांच्या तुलनेत एसईआरटीने शारीरिक शिक्षण व कार्यानुभावासाठी १५ मिनिटे अधिक कालावधी दिला आहे. तर कलाशिक्षणाचा अर्धा तास कमी करण्यात आला आहे.
तिसरी भाषा म्हणून हिंदी भाषेला शिक्षक, पालक व राजकीय संघटनांकडून जोरदार विरोध करण्यात आल्याने अखेर मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी हा निर्णय मागे घेत असल्याचे जाहीर केले. तसेच यासंदर्भात डॉ. नरेंद्र जाधव यांच्या नेतृत्त्वाखाली समिती स्थापन करण्याची घोषणा केली. मुख्यमंत्र्यांच्या आदेशानंतर एससीईआरटीने ३ जुलै रोजी इयत्ता पहिली व दुसरीसाठी सुधारित वेळापत्रक जाहीर केले. या वेळापत्रकानुसार मराठी व इंग्रजी माध्यमांच्या शाळांच्या तासिकांमधून हिंदी भाषा वगळण्यात आली आहे.
अन्य इयत्तांसाठी वेळापत्रक कायम ठेवण्याच्या सूचना
एससीईआरटीने जाहीर केलेले हे वेळापत्रक अन्य इयत्तांसाठी सुद्धा कायम ठेवण्यास हरकत नसल्याचे जाहीर केले आहे. यामुळे शाळेतील तासिकांचे नियोजन करण्यास सुकर होणार आहे. एससीईआरटीच्या वेळापत्रकामध्ये विषय तासिकेच्या क्रमवारीमध्ये व शाळा सुरू करण्याच्या वेळेमध्ये शाळांना बदल करता येईल. परंतु विषयनिहाय अध्ययन-अध्यापनाचा साप्ताहिक व वार्षिक घड्याळी तासांचा कालावधी कोणत्याही विषयासाठी शाळा स्तरावर कमी करता येणार नसल्याचे स्पष्ट केले आहे.
अतिरिक्त समृद्धीकरणासाठी तीन तासिका राखीव
विद्यार्थ्यांना कोणत्याही विषयात सक्षम करण्यासाठी अतिरिक्त मार्गदर्शनाची आवश्यकत आहे. यासाठी एकाच सत्रात भरणाऱ्या शाळांना वेळापत्रकात आठवड्यातील ३ तासिका ‘अतिरिक्त समृद्धीकरण तासिका’ म्हणून राखीव ठेवता येणार आहेत. यामध्ये उपचारात्मक अध्यापन, स्पर्धा परीक्षा तयारी, सराव इत्यादी उपक्रम घेता येतील. अतिरिक्त समृद्धीकरण तासिका कोणत्या विषयासाठी आवश्यक आहे हे ठरविण्याचे अधिकार शाळेला दिले आहेत. तसेच दोन सत्रांच्या वेळापत्रकामध्ये अतिरिक्त समृद्धीकरण तासिकांसाठी वेळ देण्यात आलेला नाही, अशा शाळांनी शालेय वेळेव्यतिरिक्त किंवा विद्यार्थी विभागणी करून, ‘अतिरिक्त समृद्धीकरण तासिका’साठी प्रयत्न करावेत, अशा सूचनाही एसईआरटीने केल्या आहेत.
अशी असेल विषयनिहाय तासिकांची विभागणी
विषय — साप्ताहिक तासिका — तासिकेचा कालावधी
- ग्रंथालय — १ — ३५ मिनिटे
- पहिली भाषा — १६ — ३५ मिनिटे
- दुसरी भाषा — ९ — ३५ मिनिटे
- गणित — १० — ३५ मिनिटे
- कलाशिक्षण — ६ — ३५ मिनिटे
- आरोग्य व शारीरिक शिक्षण — ३ — ३५ मिनिटे
- कार्यशिक्षण — ३ — ३५ मिनिटे