लहान मुलांमध्ये Type 1 Diabetes वाढल्यास दिसू लागतात ‘ही’ लक्षणे; तज्ज्ञांकडून जाणून घ्या कारणे आणि उपचार पद्धती

मधुमेहाचे प्रामुख्याने तीन प्रकार आहेत. टाइप 1 मधुमेह, टाइप 2 मधुमेह आणि गेस्टेशनल मधुमेह. टाइप वन डायबिटीज हा असा आजार आहे, जो लहान मुलांमध्येही दिसून येतो. याला जुवेनाईल डायबेटिस असेही म्हणतात. प्रसिद्ध मधुमेह तज्ज्ञ डॉ. व्ही. मोहन म्हणतात की टाइप वन मधुमेह हा साधारणपणे १५ वर्षांखालील मुलांना होतो. पालकांना मधुमेह नसलेल्या मुलांनाही हा मधुमेह होण्याची शक्यता आहे. डॉ. व्ही मोहन म्हणतात की टाइप वन मधुमेह हा एक स्वयंप्रतिकार रोग आहे. यामध्ये आपल्या शरीराचे जीवाणू इत्यादींपासून संरक्षण करणारी रोगप्रतिकारक शक्ती आपल्या शरीराच्या विरोधात काम करू लागते. अशा परिस्थितीत आपल्या शरीरातील निरोगी ऊतींचे नुकसान होते. डॉक्टर म्हणतात की ८० पेक्षा जास्त स्वयंप्रतिकार रोगांपैकी टाइप वन मधुमेह एक आहे. टाइप वन मधुमेहाच्या बाबतीत, आपली रोगप्रतिकारक शक्ती स्वादुपिंडातील इन्सुलिन-उत्पादक बीटा पेशींना हानी पोहोचवू लागते. अशा परिस्थितीत इन्सुलिनचे उत्पादन कमी होऊ लागते आणि हे टाइप वन मधुमेहाचे कारण बनते. आरोग्य तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, टाईप वन मधुमेहाची इतरही अनेक कारणे असू शकतात. उदाहरणार्थ, सामान्य ताप, गोवर, पोलिओ यासारखे इतर संसर्ग. याशिवाय, एखादी दुखापत होऊन स्वादुपिंडावर परिणाम झाल्यास टाइप वन डायबिटीज होण्याचा धोका असतो. दुखापतीमुळे स्वादुपिंड काढून टाकावे लागत असल्यास, टाइप वन मधुमेह होण्याचा धोका आणखी वाढतो. रॅडक्लिफ लॅबचे संस्थापक डॉ. अरविंद कुमार यांनी एका व्हिडिओमध्ये स्पष्ट केले की टाइप वन मधुमेहामध्ये रुग्णाचे तोंड सतत कोरडे होणे, कधीकधी उलट्या आणि जुलाब, वारंवार लघवी होणे, अचानक वजन कमी होणे, थकवा जाणवणे, दृष्टी अंधुक होणे, याशिवाय काही प्रकरणांमध्ये चेहऱ्यावर संसर्गासारखी लक्षणेही दिसतात. टाइप वन मधुमेह प्रामुख्याने तीन प्रकारे शोधला जाऊ शकतो. पहिली रक्त शर्करा चाचणी, दुसरी लघवी चाचणी आणि तिसरी hba1c चाचणी म्हणजेच ग्लायकेटेड हिमोग्लोबिन चाचणी. ही चाचणी रक्तातील ग्लुकोजची सरासरी पातळी दर्शवते. डॉ व्ही मोहन म्हणतात की टाईप 1 मधुमेहाने ग्रस्त मुले सामान्य मुलांप्रमाणे आयुष्य जगू शकतात. फक्त काही गोष्टींची काळजी घेणे आवश्यक आहे. सर्वात महत्वाची गोष्ट म्हणजे आपल्या रक्तातील साखरेची पातळी नियमितपणे नियंत्रित करणे. टाईप वन मधुमेहाच्या रुग्णांनाही इन्सुलिन घ्यावे लागते. निरोगी खाणे आणि नियमित व्यायाम करणेदेखील खूप महत्वाचे आहे. सायन्स एक्सप्लोरेडच्या अहवालानुसार, टाइप वन मधुमेहामुळे इतरही अनेक आजार होऊ शकतात. टाईप वन मधुमेहाच्या रुग्णांनी रक्तातील साखरेच्या पातळीकडे दुर्लक्ष केल्यास रक्त गोठणे आणि उच्च रक्तदाबाच्या समस्या उद्भवू शकतात. याशिवाय डोळ्यांच्या समस्या, किडनी खराब होण्याचा धोका आणि मज्जासंस्थेवर परिणाम होऊ शकतो. (Photos: Pexels)