ऑफ बिट : मलाच समजू दे

शाळा-कॉलेजमध्ये कोणीतरी शिकवतो आणि आपण शिकतो, हा सर्वाचाच दृढ समज असतो. पण हा समज पूर्णत: खरा नाही. अनेकदा आपण स्वत:च आपले शिक्षक असतो. काही वेळा शाळेत एखादा गट करतात त्यावेळी कोणी लीडर होतो, कोणी आयोजक होतो, कोणी भांडणे करतो, तर कोणी मिटवतो, कोण दादागिरी करतो तर कोण इतरांना सांभाळून घेतो.. एखादा उत्साहाने वावरत असतो तर एखादा काहीच करत नाही. या सगळ्या प्रकारच्या मुलांच्या निरीक्षणातून आपल्या चांगल्या वागण्याबाबतचे शिक्षण नकळतच घडत असते. सहलीसाठी गेल्यावर जबाबदारीने वागणे स्वत:ची आणि स्वत:च्या वस्तूंची काळजी घेणे, सर्वाबरोबर हसत-खेळत वावरणे, खाऊ वाटून खाणे, इतरांशी योग्य रीतीने वागणे, बोलणे याची माहिती होतेच, पण गाडीबाहेर खाऊसाठी याचना करणाऱ्या आपल्या वयाच्या मुलाकडे पाहून आपल्याला मिळणाऱ्या अन्नाची किंमतही आपल्याला समजते. निवासी शिबिरे ठरावीक दिनक्रमाचे महत्त्व, वैयक्तिक, सामाजिक स्वच्छतेचे भान, वस्तू, भावना यांची देवाणघेवाण, मित्रत्व, आपुलकी यांची गरज, आई-वडिलांचे आपल्या जीवनातील महत्त्व आपल्या लक्षात आणून देतात. शाळेतील क्रीडा सप्ताह, फनफेअर यातून कामातून मिळणाऱ्या आनंदाची कमाई होतेच. पण बरोबरीने