अरविंद आवटी

कुतूहल : भूवैज्ञानिक वारसास्थळ ठरलेली गुहा

मेघालयात चेरापुंजीजवळ असलेली मॉमलुह गुहा (स्थानिक भाषेत क्रेम मॉमलुह) ही चुनखडकातली नैसर्गिक गुहा आहे.

June 6, 2025 01:40 IST

साडेपाच कोटी ते चार कोटी वर्षांपूर्वी इओसीन नावाचे युग (इपॉक) होऊन गेले. त्या युगात मेघालयामध्ये चुनखडकांची निर्मिती झाली.

By अरविंद आवटी

June 5, 2025 01:47 IST

कुतूहल : गुहांचे वैविध्यपूर्ण विश्व

प्राण्यांनी प्राचीन काळापासून गुहांचा आश्रय घेतला. आदिमानवानेही गुहांचा वापर आश्रयस्थान म्हणून केला.

By अरविंद आवटी

June 4, 2025 02:16 IST

Formation of Mountains Reviews in marathi

कुतूहल : पर्वतरांगांची उत्पत्ती

१८ व्या शतकाच्या उत्तरार्धात जेम्स हटन यांनी क्षेत्रीय निरीक्षणांच्या आधारे पर्वतांच्या उत्पत्तीविषयी वरील अनुमानांना वैज्ञानिक जोड दिली.

By अरविंद आवटी

May 28, 2025 00:02 IST

Meghalaya Plateau , Meghalaya , forests,

कुतूहल : ईशान्य भारतातील अद्वितीय पठार

ईशान्य भारतात वसलेले मेघालय राज्य सदाहरित जंगले, धबधबे, मोठमोठाल्या नैसर्गिक गुहा आणि समृद्ध जैवविविधतेने नटले आहे. मेघालय या संस्कृत शब्दाचा अर्थ…

By अरविंद आवटी

May 7, 2025 01:36 IST

Dr. Arthur Holmes, Geologist, physics, loksatta news,

कुतूहल : भूवैज्ञानिक कालगणनेचे अग्रदूत

डॉ. आर्थर होम्स (१८९०-१९६५) हे विसाव्या शतकातले एक महान भूवैज्ञानिक होते. त्यांनी भौतिकविज्ञानातल्या संकल्पनांचा उपयोग भूविज्ञानातले प्रश्न यशस्वीरीत्या हाताळण्यासाठी केला.

By अरविंद आवटी

May 2, 2025 01:33 IST

कुतूहल : आण्विक कचऱ्याची विल्हेवाट

निम्नस्तरीय आणि मध्यमस्तरीय कचरा एकूण कचऱ्याच्या ९७ टक्के असतो. त्याचे किरणोत्साराचे प्रमाण केवळ पाच टक्के असते

By अरविंद आवटी

May 1, 2025 01:07 IST

कुतूहल : पृथ्वीचे वय

पूर्वी पृथ्वीच्या वयाच्या अनुमानासाठी धार्मिक किंवा पौराणिक विश्वासांचा आधार घेतला जाई, अथवा ते तत्त्वज्ञानाच्या चौकटीतून मोजले जात असे. पृथ्वीच्या वयासंबंधी…

By अरविंद आवटी

April 30, 2025 01:20 IST

कुतूहल : कार्बन१४ कालमापन पद्धती

कार्बन-१४ ला ‘किरणोत्सारी कार्बन’ असेही म्हणतात. कार्बन-१४ च्या अणूचा क्षय होऊन त्याचे रूपांतर नायट्रोजनच्या अणूमध्ये होते.

By अरविंद आवटी

April 29, 2025 00:22 IST

कुतूहल : भूरसायनविज्ञान

भूरसायनविज्ञानाच्या अभ्यासाला एकोणिसाव्या शतकाच्या मध्यावधीच्या सुमारास सुरुवात झाली असली, तरी त्याची प्रगती आणि विकास विसाव्या शतकात झाला.

By अरविंद आवटी

April 28, 2025 00:55 IST

Loksatta kutuhal The politics of rare earth minerals

कुतूहल: दुर्मीळ मृत्तिका खनिजांचे राजकारण

आपण ज्या मूलद्रव्यांना ‘दुर्मीळ मृत्तिका’ म्हणतो, त्या मूलद्रव्यांची खनिजे २०१० मध्ये अचानक प्रकाशझोतात आली. त्यापूर्वी त्या खनिजांच्या खाणींमधील आणि त्यांच्यावर अवलंबून…

By अरविंद आवटी

February 27, 2025 05:53 IST

Loksatta kutuhal The vitamins of modern industries

कुतूहल: आधुनिक उद्याोगांची ‘जीवनसत्त्वे’

मानवाच्या माहितीत ११८ मूलद्रव्ये आहेत. या मूलद्रव्यांमधे १७ अशा मूलद्रव्यांचा एक गट आहे, ज्यांना रसायनविज्ञानात ‘दुर्मीळ मूलद्रव्ये’ किंवा ‘दुर्मीळ मृत्तिका’ (रेअर…

By अरविंद आवटी

February 26, 2025 05:46 IST