कोकणच्या हापूसची प्रथमच न्यूझीलंडवर स्वारी

अमेरिकेसह जगातील बहुतांश राष्ट्रांची कवाडे आपल्यासाठी खुले करवून घेणारा फळांचा राजा या वर्षी प्रथमच न्यूझीलंडच्या बाजारपेठेतही तितक्याच दिमाखात विराजमान झाला आहे. यंदाच्या हंगामात प्रारंभीच सव्वा पाच टन हापूस न्युझीलंडला निर्यात करण्यात महाराष्ट्र पणन महामंडळाला यश आले आहे.
वैशिष्ठय़पूर्ण चवीने हापूसने अनेक देशातील खवय्यांना अक्षरश: वेड लावले असून त्या यादीत आता न्युझीलंडचाही समावेश झाला आहे. भारतीय आंबा व प्रामुख्याने हापूसची जागतिक बाजारपेठ विस्तारण्याकरिता पणन मंडळातर्फे वेगवेगळ्या पातळीवर प्रयत्न करण्यात येत आहे. त्याचाच एक भाग म्हणजे, नव्याने उपलब्ध झालेली न्युझीलंडची बाजारपेठ. अमेरिका, जपान व न्युझीलंड सारख्या अनेक राष्ट्रांमध्ये कृषीमाल निर्यात करण्यासाठी वेगवेगळे निकष पूर्ण करावे लागतात. त्यात संबंधित माल किटाणूरहीत असणे आवश्यक आहे. त्यासाठी अमेरिका विकिरण प्रक्रिया तर जपान व न्युझिलंडसारखे देश बाष्पजल प्रक्रिया केलेलाच कृषीमाल आयात करतात. संबंधित राष्ट्रांचे हे निकष पूर्ण करण्यासाठी भाभा अणू संशोधन केंद्राने नाशिक येथे विकिरण केंद्राची तर पणन महामंडळाने नवी मुंबई येथे बाष्पजल प्रक्रिया करण्यासाठी खास केंद्रांची स्थापना केली आहे. या व्यवस्थेमुळे सहा वर्षांपूर्वी भारतीय आंब्यास अमेरिकेच्या बाजारपेठेत प्रवेश मिळाला होता. उष्ण वाफेची प्रक्रिया करणे बंधनकारक असणाऱ्या जपानमध्ये आधीपासून हापूस निर्यात केला जात आहे. याच स्वरूपाचा निकष न्युझीलंडचाही असल्याचे लक्षात आल्यावर पणन मंडळाने संबंधितांशी संपर्क साधून भारतीय आंब्याला आणखी एक नवी बाजारपेठ मिळविली.
बाष्पजलची प्रक्रिया करण्यामागे आंब्यातील कीड नष्ट व्हावी, हा प्रमुख हेतु असतो. तसेच त्याची साठवणूक क्षमताही वाढविली जाते. याचा लाभ आंबा पिकण्याची क्रिया लांबविण्यात होतो. गेल्या काही दिवसांत नवी मुंबईतील वाशी बाजार समितीतील पणन मंडळाच्या केंद्रात ७.५ टन हापूस आंब्यावर ही प्रक्रिया करण्यात आली आहे. त्यापैकी सव्वा पाच टन आंबा न्युझीलंडला पाठविण्यात आल्याची माहिती पणन महामंडळाचे उपसरव्यवस्थापक प्रकाश अष्टेकर यांनी ‘लोकसत्ता’ला दिली.