प्रवीण चौगुले

भारताच्या शेजारील राष्ट्रांच्या संबंधांच्या संदर्भामध्ये आधीच्या यूपीएप्रणीत सरकारच्या धोरणांचे सातत्य दिसून येते.

प्रस्तुत लेखामध्ये भारताच्या परराष्ट्र धोरणाचा आढावा घेणार आहोत.

२०१३मध्ये केंद्र सरकारने केंद्रपुरस्कृत योजनांची पुनर्रचना केली.

आपल्याला नागरिकांची सनद व सार्वजनिक सेवा प्रदान करणाऱ्या यंत्रणेविषयी मूलभूत माहिती हवी.

राज्यघटनेतील कलम ३६८ नुसार घटनादुरुस्तीचे अधिकार फक्त संसदेलाच आहेत.

‘भारतीय राज्यघटना’ व ‘राज्यव्यवस्था’ या अभ्यासघटकाच्या तयारीविषयी जाणून घेऊ या.

या घटकाच्या विस्तृत स्वरूपामुळे बहुतेक विद्यार्थ्यांना त्यावर प्रभुत्व मिळविणे आवाक्याबाहेरचे वाटते.

अभ्यासक्रमाच्या विश्लेषणावरून बहुतांश अभ्यासघटकांचा परस्परांशी संबंध असल्याचे दिसते.

स्वाभाविकच सर्वाची तयारी एका निर्णायक व अंतिम टप्प्यावर पोहोचली असणार, यात तिळमात्र शंका नाही.

मागील लेखामध्ये आपण नागरीसेवा पूर्व परीक्षेच्या अभ्यासक्रमातील भूगोल या घटकाविषयी जाणून घेतले.

२०११ ते २०१६ या कालावधीमध्ये या घटकावर विचारण्यात आलेल्या प्रश्नांचा आढावा घेऊ या.

नागरी सेवा परीक्षेच्या पूर्व आणि मुख्य या दोन्ही टप्प्यांमध्ये भूगोल हा अत्यंत महत्त्वाचा अभ्यासघटक आहे