सचिन दिवाण

रशियाचे कॅलिब्र (एसएस-एन-२७ सिझलर) हे अत्याधुनिक युद्धनौकाविरोधी क्षेपणास्त्र आहे.

दुसऱ्या महायुद्धानंतर रणगाडय़ांचे युद्धभूमीवरील महत्त्व अधोरेखित झाले होते.

लढाऊ विमानांच्या हवेतील लढती दृश्यमानतेच्या सीमेच्या पलीकडील म्हणजे बियाँड व्हिज्युअल रेंज

एस-४०० ही रशियाची जमिनीवरून हवेत मारा करणारी, लांब पल्ल्याची अत्याधुनिक क्षेपणास्त्र प्रणाली आहे.

अमेरिकेने कमी अंतरावरील विमाने किंवा क्षेपणास्त्रे पाडण्यासाठी सी-स्पॅरो, स्टिंगर, पॅट्रियट, स्टँडर्ड आदी क्षेपणास्त्रे विकसित केली.

उत्तर कोरियाच्या क्षेपणास्त्र कार्यक्रमालाही स्कड क्षेपणास्त्रांचा बराच फायदा झाला आहे.

सॅपवूड आणि सॅडलर क्षेपणास्त्रांनंतर सोव्हिएत युनियनने आर-९ देस्ना नावाचे क्षेपणास्त्र विकसित केले.

१९६६ ते १९७३ या काळात मिनिटमन-१ ची जागा मिनिटमन-२ या क्षेपणास्त्रांनी घेतली.

अमेरिकेने १९५५ साली अ‍ॅटलास आणि टायटन क्षेपणास्त्र विकासाला सुरुवात केली.

सॅपवूड आणि सॅडलर क्षेपणास्त्रांच्या विकासानंतर सोव्हिएत युनियनने क्षेपणास्त्र स्पर्धेत आघाडी घेतली.

याच मालिकेतील एसएस-५ स्कीआन हे क्षेपणास्त्र आर-१४ रॉकेटवर आधारित होते

दुसऱ्या महायुद्धाच्या अखेरीस अमेरिकेनंतर लगेचच सोव्हिएत सैन्य जर्मनीतील पीनमुंड येथील व्ही-२ क्षेपणास्त्र प्रकल्पात पोहोचले.