काळाचे गणित: वारंवार! प्रीमियम स्टोरी
‘आठवडा’ हे काळाचं एकक मोठं गमतीचं आहे. हा विविध कालगणनांमध्ये आढळतो. शालिवाहन शकात आठवडा आहे. भारतात वापरात असलेल्या बाकीच्या कालगणनांमध्येदेखील आठवडा…
काळाचे गणित : आकाशाचा नकाशा प्रीमियम स्टोरी
नकाशा म्हटला की त्रिमित नाही तर द्विमित आकृती डोळ्यांसमोर येते. पण या अथांग अंतराळात सूर्य-चंद्रादिक ज्या मार्गावरून भ्रमण करतात त्या…
काळाचे गणित : योगायोगाची गोष्ट प्रीमियम स्टोरी
पृथ्वी स्वत:भोवती फिरता-फिरता सूर्याभोवती फिरते आणि चंद्र स्वत:भोवती फिरता-फिरता पृथ्वीभोवती, आणि म्हणून पर्यायाने, सूर्याभोवती फिरतो या दोन खगोलीय घटनांवर संपूर्ण काळाचं…
काळाचे गणित: साठा करणांची कहाणी प्रीमियम स्टोरी
तिथी हा काही कालमापनातला सर्वात लहान भाग नाही. तिथीचा निम्मा भाग म्हणजे एक करण. अशी एकूण अकरा करणं आहेत. आणि…
काळाचे गणित : नावात काय आहे? प्रीमियम स्टोरी
शालिवाहन शकाची नियमबद्धता पाहता महिन्यांची नावं एखाद्या नियमाने ठरावीत यात काही विशेष नाही. पण महिन्यातल्या तीन महत्त्वाच्या तिथींची नावंदेखील त्या…
काळाचे गणित : पावसाळ्यात तेरावा महिना प्रीमियम स्टोरी
साधारणपणे दर तीन वर्षांनी एक अधिक मास येणार हे निश्चित. पण कोणते महिने अधिक होऊ शकतात? आणि तेच का? ‘पावसाळ्यात…
‘काळाचे गणित’ सोडवताना नियम तर हवेत. पण त्याने सर्वसामान्यांची काहीही गैरसोय होऊ नये याची पुरेपूर दक्षता पंचांगकर्त्यांनी घेतली आहे. पण…
‘क्षय मास’ ही संकल्पना पाहिली आहे आपण. ही घटना तुलनेने दुर्मीळ हेही पाहिलं आहे आपण. म्हणजे ‘अधिक महिना’ ही घटना साधारणपणे…
काळाचे गणित: अखंडित दिवाळी प्रीमियम स्टोरी
शालिवाहन शक किती नियमबद्ध आहे ते पाहतो आहोत आपण. पंचांगकर्त्यांनी ‘तिथी’, ‘दिवस’, ‘मास’, ‘वर्ष’ या सगळ्यांच्या व्याख्या केल्या, नियम बनवले.
नियम म्हणजे नियम’ हा शालिवाहन शककर्त्यांचा खाक्या म्हटला पाहिजे. नियम अनुसरताना ज्या ज्या गोष्टी स्वीकाराव्या लागल्या त्या सगळ्या त्यांनी स्वीकारल्या.…
काळाचे गणित : एका रात्रीत सगळ्या कला! प्रीमियम स्टोरी
उद्या घडणाऱ्या एका दुर्मीळ खगोलीय घटनेचा ऊहापोह करतानाच खास भारतीय कालगणनेतल्या ‘राहू’ आणि ‘केतू’ या दोन संकल्पनांचीही ओळख करून घेऊ.
काळाचे गणित : अधिकस्य अधिकम् प्रीमियम स्टोरी
बाकी कालगणनांमध्ये महिन्याचं नाव चक्रनेमिक्रमाने ठरत. शालिवाहन शकात मात्र हेदेखील नियमबद्ध आहे आणि हा नियम पाळला म्हणजे महिन्यांची नावं बिनचूक…
