उमेश बगाडे

‘मध्यमवर्गीय’ समाजव्यवहारातून वगळले जाण्याचाच अनुभव आलेल्या नवशिक्षितांनी वगरेन्नतीचा कोणता मार्ग स्वीकारला?

वर्गीय प्रतिष्ठेचा लाभ होण्याऐवजी जातीय हीनत्वाचा अपमान त्यांना पदरी घ्यावा लागत होता.

वर्णव्यवस्थेतील या स्वामी-सेवकसदृश संबंधांच्या आधारे जातीसमाजातील शोषण-शासनाच्या सत्तासंबंधांची रचना उभी राहिलेली होती.

पारंपरिक चौकटीत स्त्रीवर्णन करणाऱ्या या लेखनामागे वर्गीय आधुनिकतेची ऐट काम करत होती.

युरोपीय सभ्यतेचे प्रभुत्व प्रस्थापित करण्याच्या  योजनेचा भाग म्हणून वसाहतवाद्यांनी स्त्री-प्रश्नाची चर्चा केली

भारतीय जातीसमाजात मुख्यत: जात-लिंगभावाने घडवलेल्या सत्तासंबंधांचा नीतीविचार कार्य करत होता.

कुठल्याही रोगाच्या बहुव्यापी साथीत भेदरलेल्या समाजमनातून उमटलेल्या राजकीय-सामाजिक स्पंदनांना वर्षांनुवर्षांच्या मनोघडणीचा आधार असतो.

वासाहतिक प्रभावातून सुरू झालेल्या सामाजिक स्थित्यंतरातूनच नव्या विचारांचे पाऊल पुढे पडले.