जुन्या राजवटीच्या मुळावर घाव घालत स्वातंत्र्य, समता, बंधुभाव, न्याय सारख्या मूल्यांचा प्रसार करणाऱ्या व्होल्तेरनं ‘लर्नेड’ आणि ‘इंटलेक्च्युअल’मधला फरक कृतीतून स्पष्ट…
जुन्या राजवटीच्या मुळावर घाव घालत स्वातंत्र्य, समता, बंधुभाव, न्याय सारख्या मूल्यांचा प्रसार करणाऱ्या व्होल्तेरनं ‘लर्नेड’ आणि ‘इंटलेक्च्युअल’मधला फरक कृतीतून स्पष्ट…
राजकारणाचा धर्माशी सांधा का नको, हे सांगणारा व्होल्तेर शासकीय यंत्रणा आणि न्यायव्यवस्थेनं केलेल्या बहुसंख्याकवादी अपराधाशी लेखणीनं लढला…
मोन्तेस्किअला अपेक्षित मानवी स्वातंत्र्य म्हणजे ‘साधार नियमांतर्गत’ मिळालेल्या मुक्त अवकाशातली अभिव्यक्ती; तर ‘सत्ताविभाजन’ ही ते टिकवण्यासाठीची राजकीय रचना…
राजकीय क्षेत्राचा विचार सामाजिक, आर्थिक, सांस्कृतिक, भौगोलिक क्षेत्रांसकट करणारी चर्चा सोप्या भाषेत मोन्तेस्किअनं सुरू केली…
‘स्वातंत्र्या’च्या वैश्विकीकरणासाठी समता हे मूल्यही मान्य करावं लागेल, ही वैचारिक क्रांती इंग्लिश आणि फ्रेंच राज्यक्रांतींदरम्यानच्या ‘प्रबोधनपर्वा’त झाली…
‘आळस आणि भ्याडपणा ही मनुष्याच्या परायत्ततेची प्रमुख कारणं… म्हणून बहुतेक माणसं स्वबुद्धी न वापरता ‘बाल्यावस्थेत’ असतात’ हे ‘प्रबोधना’तून केलं गेलेलं…
राज्यसंस्थेनं माघार घेण्याचा आग्रह कोण धरतं : स्वत: राज्यसंस्था की, प्रबुद्ध नागरी समाज की, इतरच शक्ती? यावरून ‘उदारमतवादा’च्या प्रवाहांतला फरक…
‘हिंसेच्या मार्गानं इतरांवर विचार लादणं अनैतिक’ हा व्यक्तिवाद आणि उदारमतवादालाही पायाभूत ठरणारा निष्कर्ष जॉन लॉकच्या ज्ञानशास्त्रातून निघतो…
‘अभिजात युग’ आणि ‘अभिजात साहित्य’ यांतला फरक १७ व्या शतकापासून पुढल्या दोनअडीचशे वर्षांत स्पष्ट होत गेला…
मानवाची नैसर्गिक प्रवृत्ती पाशवीच, हे ओळखून हॉब्जनं धर्माऐवजी ‘सामाजिक करार’ हा सत्तेचा आधार असल्याचं केलेलं प्रतिपादन आधुनिक राज्यशास्त्राकडे नेणारं ठरलं…
देकार्तनं दिलेली (कार्टेशियन) वैचारिक साधनं पुढे भांडवलवाद/ वसाहतवादानं हत्यारांसारखी वापरली. बुद्धिवादी मानवाचं समतामय जग राहिलं दूरच!
स्वभान असलेला स्वायत्त विवेकी ज्ञाता आणि कर्ता मानव हे आधुनिकतेचं एकक आहे, हे देकार्तनं मांडलं म्हणून तो ‘आधुनिकतेच्या प्रकल्पा’चाही जनक!