Page 8 of स्वरूप चिंतन

कीर्तनाच्या निमित्तानं स्वामींनी आपल्या मित्राशी, पटवर्धन मास्तर यांच्याशी सलगी वाढवली. त्यानंतर प्रदीर्घ पत्राद्वारेही स्वामींनी त्यांच्याशी संवाद साधला.

बद्ध, मुमुक्षु आणि साधक स्थितीतील जिवानं अनुक्रमानुसार कोणत्या स्वधर्माचं पालन करायचं आहे, हे स्वामी स्वरूपानंद संकलित ‘ज्ञानेश्वरी नित्यपाठा’तील पुढील दोन…

स्वार्थ सांडून प्रपंचाचा। हव्यास धरिला परमार्थाचा। अंकित होईन सज्जनांचा। म्हणे तो मुमुक्षु।। आजवर प्रपंचाचा स्वार्थ होता.

बद्ध माणसाला मुक्त होण्याची इच्छा नसते का? असतेच. पण त्याला जीवनातल्या अडीअडचणींतून, प्रतिकूलतेतून मुक्ती हवी असते. जीवनाचं खरं स्वरूप द्वैतमयच…

मोक्षाच्या सर्वोच्च अनुभवापर्यंत जिवाला नेणारा हा अनुक्रम कुठून सुरू होतो? तो बद्ध स्थितीपासून सुरू होतो. बद्ध कसा असतो, याची आपल्या…

मोक्ष म्हणजे काय? मोक्ष किंवा मुक्ती हे शब्द सनातन तत्त्वज्ञानात अनेकवार येतात. माणूसही सहज म्हणतो की मुक्तीसाठी प्रत्येकानं देवाची भक्ती…

स्वामीजींचे धर्मविषयक विचार आपण का जाणले? तर स्वामीजी धर्माबाबत किती व्यापक, क्रांतीकारक विचार करीत होते, याची जाणीव व्हावी.

व्रत म्हणून धार्मिक कृत्य करायचं पण त्या कृत्यामागचा हेतू व्यवहारात उतरावयचा नाही, या विसंगतीवर स्वामी स्वरूपानंद बोट ठेवतात आणि ती…

अनुक्रमाधारे शब्दाचा अर्थ ‘वर्णाश्रमधर्माप्रमाणे’ असा केला जातो. त्याचा साधकासाठीचा खरा अर्थ जाणून घेण्याआधी धर्म व चातुर्वण्र्याचा संक्षेपानं मागोवा घेऊ आणि…

म्हणौनि जें जें उचित। आणि अवसरेंकरूनि प्राप्त। तें कर्म हेतुरहित। आचरें तू।। आता ‘अवसरेंकरूनि’ म्हणजे प्रसंगपरत्वे, प्रारब्धाच्या योगानं जे उचित…

माणसाचं समस्त जीवन कर्ममय आहे. कर्माशिवाय जीवनातला एक क्षणही सरत नाही. या कर्मामध्ये देहधारणेच्या अनुषंगानं जी र्कम अंगवळणी पडतात त्यांना…