-
तुम्ही अनेकदा लोकांना म्हणताना ऐकले असेल, “ती सरड्यासारखी रंग बदलते.” ही म्हण माणसांची थट्टा करण्यासाठी वापरली जाते. परंतु, प्रत्यक्षात सरड्यांकडे शरीराचा रंग बदलण्याची अद्वितीय क्षमता असते. हे वैशिष्ट्य त्यांना भक्षकांपासून वाचवते, शिकार करण्यास मदत करते आणि वातावरणाशी जुळवून घेण्यासही उपयोगी ठरते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
सरड्याची त्वचा वरून पारदर्शक असते. त्याखाली वेगवेगळ्या रंगांचे रंगद्रव्य पेशी म्हणजेच क्रोमॅटोफोर पेशी असतात; त्यामध्ये लाल, पिवळे आणि काळे रंगद्रव्य असते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
या पेशींमध्ये असलेले रंगद्रव्य कधी एकत्र केले जाते तर कधी पसरवले जाते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
जेव्हा पेशी आकुंचन पावतात तेव्हा रंगद्रव्ये एकत्र येतात आणि गडद रंग दिसतो, जसे की काळा. तर पेशी विस्तारल्यावर हलके किंवा वेगवेगळे रंग उमटतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
सरड्यांच्या त्वचेत इरिडोफोर पेशीदेखील असतात, ज्यात सूक्ष्म नॅनोक्रिस्टल्स असतात. हे स्फटिक प्रकाशाच्या तरंगलांबी परावर्तित करून रंग बदलण्यास मदत करतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
उदाहरणार्थ, जेव्हा हे पेशी प्रकाश निळ्या किंवा हिरव्या दिशेने वाकवतात तेव्हा सरड्याची त्वचा हिरवट-निळ्या रंगात चमकू लागते. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
सरड्याचा रंग बदलण्यामागे काही ठोस कारणे असतात.
भावना : घाबरल्यावर किंवा रागावल्यावर त्याचा रंग काळा किंवा तपकिरी होतो, तर उत्साहित झाल्यावर पिवळे किंवा चमकदार ठिपके उमटतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स) -
प्रकाश : तेजस्वी सूर्यप्रकाशात रंग गडद होतो, जेणेकरून शरीर अधिक उष्णता शोषू शकेल. सावलीत किंवा अंधारात रंग हलका किंवा हिरवा दिसतो. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
तापमान : थंड हवामानात सरडे हलका रंग स्वीकारतात, तर उष्ण हवामानात ते गडद रंग दाखवतात. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
-
सरड्याच्या रंग बदलण्याचे फायदेही मोठे आहेत.
भक्षकांपासून संरक्षण : वातावरणात मिसळून तो लपून राहू शकतो.
शिकार पकडणे : रंग बदलून कीटकांना फसवतो आणि पकडतो.
संवाद पद्धत : जोडीदारांना संकेत देण्यासाठी रंग बदलण्याचा उपयोग होतो. (छायाचित्र स्रोत: पेक्सेल्स)
“एक झेरॉक्स दे ना”, असं म्हणणाऱ्यांनो ‘झेरॉक्स’ला मराठीत काय म्हणतात माहितीये का? उत्तर जाणून घ्या…
