अतुल सुलाखे

सत्याग्रह, उपोषण आदींचे एक ठरावीक रूप आपल्यासमोर असते. चंपारण ते चले जाव अशी प्रदीर्घ सत्याग्रहमाला तो समज पक्का करते. गांधीजींच्या…

गांधीजींना आपले सत्याग्रह कितीही अपुरे वाटत असले, तरीही त्याची बलस्थाने विनोबांनी नेमकेपणाने सांगितल्याचे दिसते.

‘अहिंसक सत्याग्रह शक्ती प्रकट झाल्याने जगाचा उद्धार होईल,’ हा फार मोलाचा विचार गांधीजींनी भारतासमोर आणि पर्यायाने जगासमोर ठेवला.

अभय, कर्मयोग आणि आत्मज्ञान हा साम्ययोगाचाही गाभा आहे. प्रल्हादाचे चमत्काररूप जीवन चरित्र आपल्याला ठाऊक असते.

विनोबांच्या सत्याग्रह चिंतनानुसार आपल्या सत्याला चिकटून राहण्याची आणि प्रतिपक्षाचे सत्य ग्रहण करण्याची तयारी असणे ही जी शक्ती आहे ती मनाच्या…

साध्य-साधन विवेक हा गांधीजींच्या नंतरच्या राजकारणाचा फार मोठा विशेष होता. तत्त्व आणि विचार यावर राजकारण आधारित असणाऱ्या विनोबांनी सत्याग्रहाच्या मार्गाचे…

भूदान यज्ञाऐवजी विनोबांनी भूमी सत्याग्रह का केला नाही किंवा उद्योगांच्या राष्ट्रीयीकरणाचा आग्रह का धरला नाही, असे प्रश्न विचारले जातात.

सर्वोदय समाज पक्षीय राजकारणापासून दूर राहून काम करेल ही विनोबा आणि डॉ. राजेंद्र प्रसाद यांची भूमिका होती.

साने गुरुजी आणि विनोबा यांचे नाते मुख्यत: गीता प्रवचनांच्या अनुषंगाने पाहिले जाते. गुरुजींच्या पंढरपूर सत्याग्रहाच्या निमित्तानेही त्यांची उजळणी होते.

‘तुरुंगातून सुटल्यावर ही प्रवचने व तुरुंगात झालेली चर्चा प्रकाशित करावीत, अशी साने गुरुजींची इच्छा होती.